Cannabis Ruderalis

Content deleted Content added
Arbres (talk | contribs)
No edit summary
Reverted 1 good faith edit by Arbres using STiki
Tags: STiki Undo
Line 62: Line 62:


<br />
<br />

== Clans of Busoga ==
Busoga is one of the tribes with the most number of clans and below is the list of them.

'''Clans of Busoga / Ebika bya Busoga ne Miziro Gyabyo.'''

'''CLANS OF BUSOGA'''

1. Abaise Babiito

·       Omuziro: Mpala

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe: Kitanda, Namusaabi, Kantono, Kadeye, Were

·       Omubala:

2. Abaise Bachwa

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Muchwa – Namuchwa

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

3. Abaise Baghoya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Mughoya, Namughoya

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

4. Abaise Baigwa

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Waigonda, Naigonda

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

5. Abaise Balaluka

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

6. Abaise Banda

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Banda – Nabanda

·       Enkuni: Kisawo

·       Ensibuko: Luuka, Bukooli

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

7. Abaise Bazira

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

8. Abaise Buka

·       Omuziro: Nkobyokobyo

·       Abaigha baibwe: Wabukukawo

·       Enkuni: Kybaleeyi

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

9. Abaise Buliidho

·       Omuziro: Lugave

·       Abaigha baibwe: Kabuliidho

·       Enkuni: Ikulwe

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

10. Abaise Bulimbye

·       Omuziro: Namumpongera

·       Abaigha baibwe: Nabulimbye

·       Enkuni: Kalebera

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

11. Abaise Bulumba

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Bulumba, Nabulumba

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

12. Abaise Busense

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

13. Abaise Busewuse

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

14. Abaise Butanda

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Ndhala – egobye

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

15. Abaise Buwongo

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Buwongo – Namuwona

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

16. Abaise Bwaire

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

17. Abaise Bwire

·       Omuziro: Endu entono

·       Abaigha baibwe: Bwire – Nabwire

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

18. Abaise Dainga

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Nalugwala, Dianga

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe: Nseera, Isooba, Mwambazi, Baganzi, Kanobere

·       Omubala:

19. Abaise Gherya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

20. Abaise Guyole

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

21. Abaise Ibaale

·       Omuziro: Mbwa

·       Abaigha baibwe: Ibaale – Naibaale

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Butamba

·       Amaina gaibwe: Maghogole, Taadhira, Oloota, Tegeza, Bamanhe

·       Omubala:

22. Abaise Ibamba

·       Omuziro: Endu entono

·       Abaigha baibwe: Mamba – Namamba

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Busiki, Kigulu (Buvuma)

·       Amaina gaibwe: Saire, Kantenga, Edhumbwike, Walutengo/Katengo,

·       Mukose, Walubingo, Kisala, Mugerwa

·       Omubala:

23. Abaise Ibambiro

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mbiro, Mwirema

·       Enkuni: Mwerema

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

24. Abaise Ibanga

·       Omuziro: Mbwa

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

25. Abaise Ibango

·       Omuziro: Isonsole

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

26. Abaise Ibere

·       Omuziro: Katikati/Iyobyo

·       Abaigha baibwe: Ibere – Naibere

·       Enkuni: Bubere

·       Ensibuko: Bukooli, Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Bitako, bitako. X3 Omuto ndala n’omukulu ndala

27. Abaise Ibinga

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Ibinga

·       Ensibuko: Busiki

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Bantentena gh’oita mwino weena bali kwita

28. Abaise Ibira

·       Omuziro: Nkukulu

·       Abaigha baibwe: Ibira – Naibira

·       Enkuni: Bukumbi

·       Ensibuko: Bukooli

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

29. Abaise Ibooka

·       Omuziro: Ikovu

·       Abaigha baibwe: Lwigale – Naibooka

·       Enkuni: Ibanga

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

30. Abaise Igaga

·       Omuziro: Mbogo

·       Abaigha baibwe: Kalulu – Naigaga

·       Enkuni: Kisambira Ngulungu

·       Ensibuko: Busiki

·       Amaina gaibwe: Kibwika, Isiko, Kawanguzi, Muyinda, Naboŋgo, Mutera, Kibenge, Kisiki, Isubi, Igaga.

·       Omubala: Oli mundoolo bagya n’ente x2 Taly bigodo, alya bisambi byonka x2

31. Abaise Igembe

·       Omuziro: Ntukulu

·       Abaigha baibwe: Igembe – Naigembe

·       Enkuni: Namunhole

·       Ensibuko: Bunhole ewa Nanhumba

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

32. Abaise Igembe

·       Omuziro: Mpologoma

·       Abaigha baibwe: Igembe – Naigembe

·       Enkuni: Kitwaka

·       Ensibuko: Namaato

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

33. Abaise Igobe

·       Omuziro: Mpindi, Iyobyo erisuze nga ti ifumbe, kootekoote

·       Abaigha baibwe: Igabe – Naigobe

·       Enkuni: Maina/Malongo

·       Ensibuko: Bunha – Bunhanhumba

·       Amaina gaibwe: Namuyaga, Nampiina, Kagoya, Kimpiya, Mpaghabira, Lwanga, Kasaadha, Mugabe, Kyasi, Wakaadhuui.

·       Omubala: Yava e Bunhole n’enkabi yaidha talebaleba, Maina Namwebya.

34. Abaise Igoma

·       Omuziro: Kigoma

·       Abaigha baibwe: Igoma – Naigoma

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

35. Abaise Igulu

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Igulu – Naigulu

·       Enkuni: Nabubi

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe: Woira, Nambuka, Malole, Tabaire, Namayo, Wakiku, Kasaabe, Balukube

·       Omubala: Nankoza mbi omwise Igulu aliira mu kibya yenka, abaise Igulu n’omusoghooko

36. Abaise Ikanga

·       Omuziro: Nkofu

·       Abaigha baibwe: Ikanga – Naikanga

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bukooli, Bugweri

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

37. Abaise Ikoba

·       Omuziro: Ntukulu/Mpindi/Lugave

·       Abaigha baibwe: Ikoba – Naikoba

·       Enkuni: Kikukuulu, Nsomba

·       Ensibuko: Bunha/Bukoba

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

38. Abaise Ikona

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

39. Abaise Ikooga

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

40. Abaise Ikoŋa

·       Omuziro: Ikoova

·       Abaigha baibwe: Ikoŋa-Naikoŋa

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi, Busiki

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

41. Abaise Ikula

·       Omuziro: Nkula/Mbiidhi

·       Abaigha baibwe: Mulabe – Naikula

·       Enkuni: Saamo

·       Ensibuko: Bulamogi, Butamba

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Ikula mugaiga aye talya. Gya okobere Kanonko eti eghalabutaaga.

42. Abaise Ikuni

·       Omuziro: Mbwa

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

43. Abaise Iremya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

44. Abaise Irombe

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Bugobi

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Ekiira ti kighongerwa

45. Abaise Irondo

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Irondo – Nairondo

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

46. Abaise Iruba

·       Omuziro: Ntukulu

·       Abaigha baibwe: Mukidi – Namukidi, Nairuba

·       Enkuni: Kikalu/Mgania

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

47. Abaise Irungu

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Irungu – Nairungu

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

48. Abaise Isalya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

49. Abaise Isambwa/Musomba

·       Omuziro: Muyuzi (Nsombo byuma)

·       Abaigha baibwe: Isambwa – Naisambwa, Muwonge

·       Enkuni: Maleka

·       Ensibuko: Butamba

·       Amaina gaibwe: Nantambi

·       Omubala: Nankoza mbi, olidhanga n’ekibya kyo. Omweru ti waife, omuluvu n’owaife

50. Abaise Isanga

·       Omuziro: Nkofu

·       Abaigha baibwe: Isanga – Naisanga

·       Enkuni: Nakyagaire/Irundu

·       Ensibuko: Namwiwa/Budiope

·       Amaina gaibwe: Munaaba, Kulaba, Byogero, Mulyabintu, Azira, Bulimbo, Ntalo, Kaidhankyo, Wansambo, Kyabita, Kyabula.

·       Omubala: Ataghatangaku tamanha butaki

51. Abaise Isinde

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Isinde – Naisinde

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

52. Abaise Isonga

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

53. Abaise Isumba/Kyewe

·       Omuziro: Kootekoote

·       Abaigha baibwe: Isumba – Naisumba

·       Enkuni: Sumba

·       Ensibuko: Bunholo

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Isumba, Isumba

54. Abaise Itego

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Nhenda

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

55. Abaise Iwiro

·       Omuziro: Akasiri

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

56. Abaise Iwumbwe

·       Omuziro: Mpologoma

·       Abaigha baibwe: Iwumbwe – Naiwumbwe

·       Enkuni: Kirongo

·       Ensibuko: Bunhole ewa Nanhumba

·       Amaina gaibwe: Kyangwa

·       Omubala: Byonabyona bya Nabikamba ntale eyava e Bunhole ne’enkabi

57. Abaise Kabaka

·       Omuziro: Mpologoma

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

58. Abaise Kabambwe

·       Omuziro: Kaduuyu

·       Abaigha baibwe: Mugomba – Nakabambwe

·       Enkuni: Igemero

·       Ensibuko: Bubambwe, Buwuma

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Kabambwe mpasa, Kabambwe mpasa, Mugomba taiba aghena, omugulu omumpi n’obwami

59. Abaise Kabeekwa

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Kabeekwa – Nakabeekwa

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

60. Abaise Kaboye

·       Omuziro: Katinvuma

·       Abaigha baibwe: Kaboye – Nakaboye

·       Enkuni: Nakuwa

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

61. Abaise Kabuuza

·       Omuziro: Ndu

·       Abaigha baibwe: Kabuuza – Nakabuuza

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

62. Abaise Kabwiri

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

63. Abaise Kadaama

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Kadaama – Nakadaama

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

64. Abaise Kadubuli

·       Omuziro: Ndu

·       Abaigha baibwe: Kadubuli – Nakadubuli

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

65. Abaise Kagole

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

66. Abaise Kagolo

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Kagolo – Nakagolo

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

67. Abaise Kagongwe

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Bulamba

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

68. Abaise Kaibaale

·       Omuziro: Mba (Namugundho)/Kakyulukyulu

·       Abaigha baibwe: Kabaale – Nakaibaale

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Omuvuuma talya iva x2 Oghayanga, oluganda tolusambula.

69. Abaise Kairi

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

70. Abaise Kakoome

·       Omuziro: Kidaaga (katiko)

·       Abaigha baibwe: Kamoome – Nakamoome

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

71. Abaise Kalangala

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

72. Abaise Kaliidha

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Kaliidha – Nakaliidha

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

73. Abaise Bwire

·       Omuziro: Igongolo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

74. Abaise Kaluuba

·       Omuziro: Nsiiti

·       Abaigha baibwe: Kaluuba – Nakaluuba

·       Enkuni: Buwazi

·       Ensibuko: Bugabula, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

75. Abaise Kaneene

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Kaneene

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

76. Abaise Kantu

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Nsimbi – Kantu

·       Enkuni: Mbaale

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

77. Abaise Kasango/Muziga/Nkuba

·       Omuziro: Ntaama

·       Abaigha baibwe: Kasango – Nakasango

·       Enkuni: Nalyoma

·       Ensibuko: Busiki, Bukooli

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

78. Abaise Kasolo

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Kasolo – Nakasolo (Mboira – Namboira)

·       Enkuni: Namaato

·       Ensibuko: BBusiki, Bukooli

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

79. Abaise Kasuwa

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

80. Abaise Katabira

·       Omuziro: Kasimba

·       Abaigha baibwe: Katabira – Nakatabira

·       Enkuni: Mukyangala

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

81. Abaise Katuba

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Katuba – Nakatuba

·       Enkuni: Meeru (Kyesirikiire)/Bwema

·       Ensibuko: Butamba

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Nakirumbu tewa mbooli, buli avaayo kaiwulo ka mboozi.

82. Abaise Katuuma

·       Omuziro: Nkukuni

·       Abaigha baibwe: Lwigo – Nakatuuma

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

83. Abaise Katuuma/Ndobya

·       Omuziro: Kiitangoma (Kyanhandha)

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Nairongo

·       Ensibuko: Butamba – Buvuma

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Nairongo omutema nte. Nairongo omukono gwagya gha? Omukazi atafumba nkyo kidholooto x3

84. Abaise Kayima

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Igamba – Naigambi

·       Enkuni: Waitambogwe

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe: Kyebambe, Bayiige, Kalenzi

·       Omubala: Kayima danda. Danda ki? Sanda irike. Irike ki? Irike bantu. Bantu ki? Bantu beene.

85. Abaise Kavule

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Nhenda

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

86. Abaise Kavuma

·       Omuziro: Mpuuli

·       Abaigha baibwe: Kityo, Nakisuuyi

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

87. Abaise Kayagi

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Kayagi – Nakayagi

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

88. Abaise Kayale

·       Omuziro: Muyuuzi (Nsomba Byuma)

·       Abaigha baibwe: Kayale – Nakayale

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Ogh’omudankaanu ononieyo ki?

89. Abaise Kayega

·       Omuziro: Mpogo

·       Abaigha baibwe: Kayega – Nakayega

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

90. Abaise Kayuuka

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

91. Abaise Kaziba

·       Omuziro: Endhaza entono

·       Abaigha baibwe: Kaziba – Nakaziba

·       Enkuni: Maleka

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Y’olya naye togayaala nze Nakitwako eiva ndyamu miziiga

92. Abaise Kibiga

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Kitabandha Mukama

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

93. Abaise Kibogo

·       Omuziro: Mbogo

·       Abaigha baibwe: Kibogo – Nakibogo

·       Enkuni: Meeru

·       Ensibuko: Kiwungu

·       Amaina gaibwe: Namugabo, Nakazibi, Zimba, Mulungu, Zaala, Nakimalaku, Kwabaisi, Ndaada, Kawooma, Ndoobe, Kyabita.

·       Omubala:

94. Abaise Kibooki/Nhikodo

·       Omuziro: Ntwiga

·       Abaigha baibwe: Bikumbi – Mukyeyaya

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

95. Abaise Kibondwe

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mbondwe – Nakibondwe

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

96. Abaise Kidhugu

·       Omuziro: Ndu

·       Abaigha baibwe: Kidhugu – Nakidgugu, Kamira – Lulali

·       Enkuni: Walute

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe: Ndirugya, Kafuko, Mukalu, Kalysbugonzi, Naigwe

·       Omubala: Kamira omudankaanu mu kika

97. Abaise Kidoido

·       Omuziro: Ikere

·       Abaigha baibwe: Kidoido – Nakidoido

·       Enkuni: Kisimbiro

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

98. Abaise Kidoodo

·       Omuziro: Kikere (ente eziraku mukira)

·       Abaigha baibwe: Kikere – Nakikere

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

99. Abaise Kiduuli

·       Omuziro: Ntukulu

·       Abaigha baibwe: Muduuli/Kaduuli, Nakiduuli

·       Enkuni: Kasaikye

·       Ensibuko: Bnholo

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Atanazaala, tasekerera mugumba. Omwana omulala mpandu ya kigogo

100. Abaise Kigada

·       Omuziro: Maadhi ga mukikaakale

·       Abaigha baibwe: Kigada – Nakigada

·       Enkuni: Kisimbiro

·       Ensibuko: Bukooli

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

101. Abaise Kighaate

·       Omuziro: Ndhugudhu ya mu itooke

·       Abaigha baibwe: Magambe – Nakiyumba

·       Enkuni: Kyete

·       Ensibuko: Bugabula, Luuka

·       Amaina gaibwe: Buyanirwa – Buvuma

·       Omubala: Lugulu kyete, Lugulu kyete! Wewumbe gabite, omuzira talya iva omwana omughala agula nte, empandu ewalu ekika.

102. Abaise Kigoma

·       Omuziro: Mwezi

·       Abaigha baibwe: Kigoma

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

103. Abaise Kiike

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Busiki

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

104. Abaise Bwire

·       Omuziro: Nhange

·       Abaigha baibwe: Kimenhi – Nakimenhi

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

105. Abaise Kimera

·       Omuziro: Mpologoma

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

106. Abaise Kaminha/Mpiti

·       Omuziro: Mpiti

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

107. Abaise Kinaali

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Kayima – Nakayima

·       Enkuni: Nsombi

·       Ensibuko: Bwana-alira

·       Amaina gaibwe: Namulwasira, Kyebagaba

·       Omubala:

108. Abaise Kinhama

·       Omuziro: Obutiko obwidha n’amaadhi obwokye

·       Abaigha baibwe: Ndiga – Nandiga, Nakyandiba

·       Enkuni: Kanyana

·       Ensibuko: Bukooli

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Kinhama waita ente, Kinhama yaita ente, yagya mu nhandha okuvuba.

109. Abaise Kiranda

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Eranda – Nakiranda

·       Enkuni: Namago

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

110. Abaise Kirayi

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Kirayi – Kakirayi

·       Enkuni: Namulege

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

111. Abaise Kirimira

·       Omuziro: Musu (Ntondolo)

·       Abaigha baibwe: Erimirwa – Nawaigo

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Kitalima analyanga byani ebigada

112. Abaise Kirunda

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

113. Abaise Kirrube

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Kiruube – Nakiruube, Naimuli

·       Enkuni: Ngulumo

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

114. Abaise Kiruyi

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Kiruyi – Nakiruyi

·       Enkuni: Namalege

·       Ensibuko: Bukooli

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

115. Abaise Kisaawe

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

116. Abaise Kisandha

·       Omuziro: Ndhaza ntono

·       Abaigha baibwe: Masandha – Nakisandha, Isandha – Namasere

·       Enkuni: Wante/Magyo

·       Ensibuko: Kigulu Luuka

·       Amaina gaibwe: Kitanda, Balabye, Kighagama, Mutamba, Yakabedi, Musubika, Alituwa.

·       Omubala: Kisandha yaita obulo kamala

117. Abaise Kisendo

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

118. Abaise Kisendwe

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

119. Abaise Kisigha/Nhonta

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

120. Abaise Kisige/Abaise Kyesa

·       Omuziro: Ighemba itono

·       Abaigha baibwe: Kisige – Nakisige

·       Enkuni: Mabenga

·       Ensibuko: Luuka, Bugabula

·       Amaina gaibwe: Kagere, Iyundhu, Makonko, Kisamadu, Kisaame, Lwamaza.

·       Omubala: Nakisige Tonta, Nakisige Tonta, eno twaidha kubona ndhuba, aye emagombe n’ewaife.

121. Abaise Kisigisigi

·       Omuziro: Ighemba

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

122. Abaise Kisikwe

·       Omuziro: Obutiko obwisonkere

·       Abaigha baibwe: Mugeere – Namugeere

·       Enkuni: Maghembe/Buwongo

·       Ensibuko: Bunholo

·       Amaina gaibwe: Magongo, Mukanza, Beedero

·       Omubala: Kuno twaidha kukyala emagombe n’ewaife

123. Abaise Kisita

·       Omuziro: Nseenene

·       Abaigha baibwe: Kisita – Nakisita

·       Enkuni: Nsomba

·       Ensibuko: Busiki, Kigulu

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

124. Abaise Kisuuyi / Kiwala / Baleemo

·       Omuziro: Mpala

·       Abaigha baibwe: Mpala – Nakisuuyi

·       Enkuni: Igulu ibi / Wamango

·       Ensibuko: Bugabula, Bulamogi, Luuks

·       Amaina gaibwe: Mutaasa, Bagiire

·       Omubala: Bw’ogema ku moluganda lufa. Waleemo wali mudankaanu wagyayo ki? Bw’odheema ogula wuwo.

125. Abaise Kitamwa

·       Omuziro: Mbulu

·       Abaigha baibwe: Kitamwa – Dhikwane

·       Enkuni: Magunga

·       Ensibuko: Bugabula, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Twaidha kubona ndhuba, emagombe n’ewaife

126. Abaise Kitamwe

·       Omuziro: Nkofu

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

127. Abaise Kitandwe/Mponziira

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mboira – Namboira

·       Enkuni: Kaduku

·       Ensibuko: Bunholo

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Namponziira, ekiswa kyaba x2

128. Abaise Kitendwa

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

129. Abaise Kitengya

·       Omuziro: Mbiidhi ey’omunsiko

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

130. Abaise Kiwalo

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

131. Abaise Abaise Kiyemba

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Kiyemba – Nakiyemba

·       Enkuni: Kigaya

·       Ensibuko: Bugabula / Buwooya

·       Amaina gaibwe: Bagundha, Kabanda, Musambi, Kagumba, Wasooma, Nakiduuli, Balulese, Kwerambya, Kyozira

·       Omubala: Ndegeya tatya mpano / Manobe talya iva, manobe talya iva.

132. Abaise Kiyembwa

·       Omuziro: Lusambya

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

133. Abaise Kiyuuka

·       Omuziro: Mpologoma

·       Abaigha baibwe: Lyagoba – Nambogwe

·       Enkuni: Buziri

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe: Kiyuuka, Nakiyuuka, Sserwada, Nantale, Kayemba

·       Omubala: Nava Buziri n’enkabi. Kiyuuka, mpologoma omwana omughala n’ente eyava e Buzira n’enkabi ngoli ky’amulala yandyeise, Kiyuuka mpologoma (Abaana abaghala n’ente, nava Bunhole n’enkabi)

·       N.B. It is said that this particular clan originated from Buganda and that is why some of the clan names are of the Baganda. Up to today representative of the one in Buganda.

134. Abaise Kizibu

·       Omuziro: Ndhaza ntono

·       Abaigha baibwe: Kizibu – Nakizibu

·       Enkuni: Nakuwa

·       Ensibuko: Budiope

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

135. Abaise Kasooko

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

136. Abaise Koboyi

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

137. Abaise Kyama / Kalagala

·       Omuziro: Fudubiru

·       Abaigha baibwe: Kyama – Nakyama

·       Enkuni: Namuwama / Namazi

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

138. Abaise Kyema

·       Omuziro: Nfumbe

·       Abaigha baibwe: Kyema – Nakyema

·       Enkuni: Nawansu

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

139. Abaise Kyesa

·       Omuziro: Ighemba itono

·       Abaigha baibwe: Kisige – Nakisige

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

140. Abaise Kyewe

·       Omuziro: Mpewo/Luyindiyindi

·       Abaigha baibwe: Kyewe – Nakwewe

·       Enkuni: Nsumba

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe: Mughanse, Kubula, Namukongo, Ngaboita, Giibwa, Iswaya, Mudhugumbya, Baisewa

·       Omubala: Ompindi omutono

141. Abaise Luba

·       Omuziro: Mpongo ntono

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

142. Abaise Lubanga

·       Omuziro: Ndhaza enene

·       Abaigha baibwe: Lubanga, Muluba, Kagongo – Nalubanga

·       Enkuni: kabanga

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

143. Abaise Lugada

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

144. Abaise Lugera

·       Omuziro: Ndhaza ntono

·       Abaigha baibwe: Lubanga – Nalubanga

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Kigulu

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

145. Abaise Lugonda

·       Omuziro: Nhange

·       Abaigha baibwe: Lugona – Nalugonda

·       Enkuni: Waitambogwe

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

146. Abaise Lugwala/Dyanga

·       Omuziro: Ndu (Lubaaka) Ndhobe

·       Abaigha baibwe: Lugwala – nalugwala

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula, Busiki

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

147. Abaise Luka

·       Omuziro: Ikoova

·       Abaigha baibwe: Lwigale – Naibooka

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bunha, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

148. Abaise Lukoli

·       Omuziro: Ikoli

·       Abaigha baibwe: Lukoli – Nalukoli

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Busiki, Kigulu

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

149. Abaise Mabandha

·       Omuziro: Ngiri

·       Abaigha baibwe: Mabandha – Namadandha

·       Enkuni: Mpungwe

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Kalera, Kalera x2 Mabandha, dhisima nkonko ti Muganda wo adaaga.

150. Abaise Mabiro

·       Omuziro: Ndu ntono

·       Abaigha baibwe: Nbago – Namabiro

·       Enkuni: Kanabugo/Kibiryango

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Omusoghooko mubiro olw’empunhe n’olwaita eka. Mbago mbago erima, abangi baidha kulira aye omulala aidha kuseka.

151. Abaise Magambo

·       Omuziro: Ziryamirye

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

152. Abaise Maganda

·       Omuziro: Ndu. Wakibalu

·       Abaigha baibwe: Maganda – Namaganda

·       Enkuni: Walumbe

·       Ensibuko: Bugabula, Luuka

·       Amaina gaibwe: Bikumbi, Baakasenga, Ikoba, Banhwa – Babuuza, Bwiso, Bughala, Tobafaana, Naikumi.

·       Omubala: Maganda, maganda wa kisa, n’owenzigu amusengera.

·       Tirya’mamba aye amaadhi nhwa. Walumbe taita, n’owenzigu amusengera.

153. Abaise Magaya

·       Omuziro: Ngoina

·       Abaigha baibwe: Magaaya – namagaya

·       Enkuni: Kaweesa

·       Ensibuko: Bunholo

·       Amaina gaibwe: Mubiru, Mitala, Nabusamba, Ikuluba, Mukungu, Kagwa, Kisaamo, Buluuba, Kawooza, Kaliba.

·       Omubala: Omuto buuka, omukulu buuka oba boonaboona ba Ngoina x2 Ghe bakweta okulya oidhanga n’akabya.

154. Abaise Magoba

·       Omuziro: Nvubu

·       Abaigha baibwe: Magoba

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

155. Abaise Magobwe / Baseeta

·       Omuziro: Ntukulu

·       Abaigha baibwe: Mukidi – Namuseeta

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

156. Abaise Magumba

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Magumba – Nakagolo

·       Enkuni: Bugaya

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

157. Abaise Magumba

·       Omuziro: Ndhaza nene

·       Abaigha baibwe: magumba – namuyodi

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

158. Abaise Magulu

·       Omuziro: Ndu

·       Abaigha baibwe: Magulu, Kawuba – Nakawuba

·       Enkuni: Senha

·       Ensibuko: Bugweri

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

159. Abaise Maliga

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

160. Abaise Malima

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

161. Abaise Makiika

·       Omuziro: Mbogo

·       Abaigha baibwe: Bikumbi – Namakiika

·       Enkuni: Wante/Mpumo

·       Ensibuko: Bunha, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Mpa ateghola n’omugaiga yeghola

162. Abaise Makonzi

·       Omuziro: Ndhaza nene

·       Abaigha baibwe: Makonzi – Namakonzi

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

163. Abaise Masoza

·       Omuziro: Ndhaza ntono

·       Abaigha baibwe: Matende – Namatende

·       Enkuni: Isenda

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Obita aghala aghalaavu, okumpi waita Matende

164. Abaise Mambala

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Mambala – Namambala

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

165. Abaise Mayandha

·       Omuziro: Ndhaza ntono

·       Abaigha baibwe: Mayandha – Namayandha

·       Enkuni: Imanhiro

·       Ensibuko: Luuka – Butamba

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Mayandha alereedha. Oba Mayandha alereedha, yava Imanhiro era aliira Imanhiro.

166. Abaise Mbala

·       Omuziro: Mpube – Nalubende

·       Abaigha baibwe: Biwulule – Nansaano

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bukooli, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

167. Abaise Mbeya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Mbeya – Nambeya

·       Enkuni: Nkakwe

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

168. Abaise Mbadhe

·       Omuziro: Musinsi gwa bulo

·       Abaigha baibwe: Mbadhe, Nambadhe

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

169. Abaise Mbeeko

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mbeeko – Nambeeko

·       Enkuni: Namatanga

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

170. Abaise Mbiryango

·       Omuziro: Lubiryango

·       Abaigha baibwe: Mukobi – Namukobi

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Luuka, Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

171. Abaise Mboira

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mboira – Namboira

·       Enkuni: Kaduku

·       Ensibuko: Bunholo

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Namponziira, ekiswa kyaba x2

172. Abaise Mbuupi/Mudope

·       Omuziro: Nkula

·       Abaigha baibwe: Magada, Kalawo – Namudope, Namuleebi

·       Enkuni: Kadope

·       Ensibuko: Bugabula, Luuka

·       Amaina gaibwe: Mutengu, Mukuba, Mughaza, Kawuta, Ndhizaana, Kikobya

·       Omubala: Enkoba nholo, ti nkoba, nava Bunholo n’enkabi

173. Abaise Menha

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Bawutu – Kanobe

·       Enkuni: Nabuyandha

·       Ensibuko: Bugweri

·       Amaina gaibwe: Mutesi, Kirunda, Kakaire, Menha, Nakiziba

·       Omubala: Abaise Menha baidha igulo

174. Abaise Menvu

·       Omuziro: Nkembo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

175. Abaise Mingo

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

176. Abaise Miyangwa

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

177. Abaise Mpazira

·       Omuziro: Ndhobe

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

178. Abaise Mpiina/Ikoba

·       Omuziro: Mpongo/Ziryamiye

·       Abaigha baibwe: Ikombe – Nampiina

·       Enkuni: Nalenhi/lwino

·       Ensibuko: Bugweri Bunhalweni

·       Amaina gaibwe: Namayo, Nkulega, Lughayo, Kafuko, Baisi, Bireza, Kyaki, Kwaza, Tibiri.

·       Omubala: Ikomba, Ikoma nvuluga, ndi kabuzi kalume buli kye ndya ngabana, omughala ntanda.

179. Abaise Mpinga

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

180. Abaise Mpooya

·       Omuziro: Mponziirwa

·       Abaigha baibwe: Mpooya – Nampooya

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

181. Abaise Mpunda

·       Omuziro: Akasanke

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

182. Abaise Muchwa

·       Omuziro: Mpongo, Gherere

·       Abaigha baibwe: Muyuugo, Muchwa – Namuyuugo, Nanyoro

·       Enkuni: Namaadhi

·       Ensibuko: Bunholo

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Baiza, baize batiitya ebigigi x3

183. Abaise Mudera

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Mudere – Namudera

·       Enkuni: Maghembe

·       Ensibuko: Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

184. Abaise Mudongo

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mudongo – Namudongo

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

185. Abaise Mudiba/Kabopi

·       Omuziro: Ndhovu

·       Abaigha baibwe: Musulo – Namudiba

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugweri, Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

186. Abaise Mudoola

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Mudoola

·       Enkuni: Nagugi

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Otasonka mu nkompe, mulimba alikwagula, musaadha mwino mpala

187. Abaise Muduuli

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

188. Abaise Mufumbi

·       Omuziro: Ntwiga

·       Abaigha baibwe: Kawooma – Nakawooma

·       Enkuni: Isime

·       Ensibuko: Luuka ni Bukooli

·       Amaina gaibwe: Musenero, Dhikusooka, Nakalema

·       Omubala: Tiba mbudiadhia ni nfumbirwa mbudiadhia. Obugumba bw’eikoli, gh’obula omwana wesitukira.

189. Abaise Mugabo

·       Omuziro: Ntukulu

·       Abaigha baibwe: Mugambo – Namugabo

·       Enkuni: Busuumira

·       Ensibuko: Bugabula, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Kange Kakira kaife, kange Kakira kaife

190. Abaise Mugabwe

·       Omuziro: Nvubu

·       Abaigha baibwe: Mugabwe – Namugabwe

·       Enkuni: Bugabwe

·       Ensibuko: Busiki, Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

191. Abaise Muganga

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Nkende – Namairwe

·       Enkuni: Nsumba

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

192. Abaise Muganza

·       Omuziro: Ndhaza/Kaduuyu

·       Abaigha baibwe: Muganza – Namuganza

·       Enkuni: Kyanvuma

·       Ensibuko: Bunholo

·       Amaina gaibwe: Kasundhe, Kiise, Kakyayo, Mperekeire, Kalimwibandha

·       Omubala:

193. Abaise Mugaya

·       Omuziro: Lugave

·       Abaigha baibwe: Mugaya – Namugaya

·       Enkuni: Meeru/Kyanamira

·       Ensibuko: Bunha, Luuka

·       Amaina gaibwe: Luubu, Katono, Takoba, Kibangulo, Isanga, Mugote, Kaakulaagira.

·       Omubala: 1) Osekerera mwino ekyalya Mugaya weena kirikulya

2) Musoghooko Mugaya, ghe bakwetanga okulya, oidhanga n’akabya.

194. Abaise Mugeere

·       Omuziro: Butiko Bwisonkere

·       Abaigha baibwe: Mugeer – Namugeere

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

195. Abaise Mughoya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Mughobya – Namughobya

·       Enkuni: Lubaale

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

196. Abaise Mugobero

·       Omuziro: Nvubu

·       Abaigha baibwe: Mugobero – Nakigobero

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Busiki, Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

197. Abaise MMugogo

·       Omuziro: Ndhaza nkazi

·       Abaigha baibwe: Mugogo – Namugogo

·       Enkuni: Naminage

·       Ensibuko: Kigulu – Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Mugogo mutono. Mugogo mutono. Atambula ti muto akulukutana olw’abaan. Ow’entuntunu tambitamiyandhu.

198. Abaise Mugolo

·       Omuziro: Nvubu

·       Abaigha baibwe: Mugolo – Namugolo

·       Enkuni: Nanso

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Ganiina gaika (x2) ku nanso, akati akalungi tema (x2)

199. Abaise Mugomba

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

200. Abaise Mugosa

·       Omuziro: Nhange

·       Abaigha baibwe: Mugosa – Namugosa

·       Enkuni: Mawero

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe: Mugwere, Mubetera, Gongobya, Musaala, Mubi

·       Omubala:

201. Abaise Mugule

·       Omuziro: Kaduuyu

·       Abaigha baibwe: Lubira – Nalubiri

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Busiki

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

202. Abaise Mugundho

·       Omuziro: Mbwa

·       Abaigha baibwe: Kabaale – Nakaibaale

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugweri, Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

203. Abaise Mugwana

·       Omuziro: Mazi

·       Abaigha baibwe: Mugwana – Namugwana

·       Enkuni: Meeru

·       Ensibuko: Bugweri

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Buli kirungi kya Mugwana, omukazi omulungi wa ba Mugwana

204. Abaise Mugwano

·       Omuziro: Nseenene

·       Abaigha baibwe: Mugwano – Namugwano

·       Enkuni: Meeru

·       Ensibuko: Butamba

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Akasikaasika n’akazaala empandu x2 Omukazi omulungi wa Mugwano.

205. Abaise Mugwere

·       Omuziro: Mpongo/Kimadu

·       Abaigha baibwe: Mugwere/Mukidi – Namugwere/Namukidi

·       Enkuni: Masaaba/Suuni

·       Ensibuko: Busiki/Nkono

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

206. Abaise Mukaaya

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Mukaaya – Namukaaya

·       Enkuni: Namugongwe/Kanhomeni

·       Ensibuko: Bugabula – Luuka

·       Amaina gaibwe: Kigholo, Kaleeba, Kayima, Ghotali, Muwumba, Babinga, Muguwa, Kigholo, Bwenene, Buuza

·       Omubala: Otagholonga mukago x2 Eyalya ente yamalawo. Empandu ewula ekika.

207. Abaise Mukambi

·       Omuziro: Muka (muti)

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Kabagwire

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

208. Abaise Mukasa

·       Omuziro: Katooke ka mu luyiira / Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Mukasa – Namukasa

·       Enkuni: Igulu ibi

·       Ensibuko: Bugabula, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

209. Abaise Mbeeko

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mbeeko – Nambeeko

·       Enkuni: Namatanga

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

210. Abaise Mukene

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

211. Abaise Mukidi

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

212. Abaise Mukobe

·       Omuziro: Isoomo

·       Abaigha baibwe: Mukobe – Namukobe, Ndhokero – Nawaigo

·       Enkuni: Ikanda/Kibaale

·       Ensibuko: Bulamogi – Busiki (Kityerera)

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

213. Abaise Mukonzi

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

214. Abaise Mukooyo

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mukooyo – Namukooyo

·       Enkuni: Ikanda

·       Ensibuko: Budiope, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

215. Abaise Mukose

·       Omuziro: Waitiri (Buutu)

·       Abaigha baibwe: Mukose – Namukose

·       Enkuni: Lumbuye / Buwongo

·       Ensibuko: Bugweri

·       Amaina gaibwe: Kataita, Kabweru, Wandiida, Nsaiga, Tazindwa

·       Omubala: Mpa kitaita, n’akasimizi kaita

216. Abaise Mukoyo

·       Omuziro: Ndhobe

·       Abaigha baibwe: Mukoyo – Namukoyo

·       Enkuni: Ikanda

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

217. Abaise Mukubembe

·       Omuziro: Ntukulu

·       Abaigha baibwe: Lyavaala – Erivaire

·       Enkuni: Namale / Lwendera

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Kitalima, kitalima, onaalyanga byani? Kitalima, kitalima, ku bwina kwe ndigwa, ku bwina kwe ndigwa.

218. Abaise Mukuve

·       Omuziro: Nhange

·       Abaigha baibwe: Mukuve – Namukuve

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugweri, Busiki

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

219. Abaise Mukwana

·       Omuziro: Iyobyo

·       Abaigha baibwe: Igobe – Naigobe

·       Enkuni: Maina

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

220. Abaise Mukwaya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

221. Abaise Mulaigwa

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

222. Abaise Mulamba

·       Omuziro: Nhange

·       Abaigha baibwe: Mulamba – Namulamba

·       Enkuni: Afusa

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

223. Abaise Mulaamya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

224. Abaise Mulandya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

225. Abaise Mulawa

·       Omuziro: Ikovu (Kakyulukyulu)

·       Abaigha baibwe: Mulawa – Namulawa

·       Enkuni: Lwambadha

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe: Kazingirizi, Afuna – aduula, Wekiya, Namansa, Kyangwa, Kisaame, Nakafu.

·       Omubala: Nankozambi temulobera kweyanga. Oidhanga n’akabya ko.

226. Abaise Muligi

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

227. Abaise Mulinda

·       Omuziro: Kamiini

·       Abaigha baibwe: Mulinda – Namulinda

·       Enkuni: Baghaya

·       Ensibuko: Kigulu

·       Amaina gaibwe: Naigwe, Bukyanagandi, Wangubi, Kange

·       Omubala: Byonabyona bya balinda, omukazi omulungi wa balinda

228. Abaise Mulinda

·       Omuziro: Ntukulu

·       Abaigha baibwe: Mulinda – Namulinda

·       Enkuni: Buwuni

·       Ensibuko: Igwe-Buwuni

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

229. Abaise Mulige

·       Omuziro: Nkereghe

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

230. Abaise Mulondo

·       Omuziro: Nkembo

·       Abaigha baibwe: Mukembo – Namulondo

·       Enkuni: Kalebera/Bulondogaani/Nabuyandha

·       Ensibuko: Bugabula, Bugweri

·       Amaina gaibwe: Lwigale, Mulondo, Iyundhu, Bighooye, Abenakyo, Ibudi, Kasanka, Mpanso, Nampogo, Isaakwa, Thuka, Kampungu, Wagubona, Fumbirwa

·       Omubala: Gherera enku, bookie emamba

231. Abaise Mulumba

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

232. Abaise Mulungu

·       Omuziro: Mbaati/Lugave

·       Abaigha baibwe: Mulungu – Namulungu

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe: Mitango, Mbaadhwe, Bulaala, Buyagwe, Masamba

·       Omubala:

233. Abaise Muluuta

·       Omuziro: Ndu

·       Abaigha baibwe: Mulesa – Namulesa, Muluuta – Namuluuta,

·       Namungobero

·       Enkuni: Mubamba / Namulesa

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe: Waidhuuba, Gabula, Balondemu, Akoba, Mwandha, Tiberyogherwa, Nakiranda, Kasoga, Abenakyo, Kaan, Ayazika

·       Omubala: Ng’oita oluganda ng’olusambula! Akaboolana, kava Buluuta?

234. Abaise Mulwaiga

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mulwaiga – Namulwaiga

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

235. Abaise Mulwasira

·       Omuziro: Katundi

·       Abaigha baibwe: Mulwasira, Namulwasira

·       Enkuni: Nanso

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe: Wagoina, Nambeedha, Mbeedha

·       Omubala: Kabere aita x2. Waluluka omira omwenge ke tudhada. Bw’oyenda Mbeedha, ogula nte.

236. Abaise Mumbya

·       Omuziro: MMpuuli/Mbuzi

·       Abaigha baibwe: Kitundu – Namumbya

·       Enkuni: Nakugha/Igogero

·       Ensibuko: Busiki, Bukooli

·       Amaina gaibwe: Kadondo, Buyenga

·       Omubala:

237. Abaise Munha

·       Omuziro: Nhange

·       Abaigha baibwe: Kisome – Namuwolya

·       Enkuni: Mawuuta

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe: Nabeeta, Kisaadha, Igeme, Kisaame, Katagwa, Mutyabule, Kyamba – Mughanse, Mbakire, Balimwesa.

·       Omubala: Kitalima onaalyanga byani> x3

238. Abaise Munhama/Mugombe

·       Omuziro: Nte

·       Abaigha baibwe: Wanhuma

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

239. Abaise Munhana

·       Omuziro: Kate akasondhoirwa

·       Abaigha baibwe: Munhana – Namunhana

·       Enkuni: Kikalangafu

·       Ensibuko: Budiope, Bugweri

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: 1) Omukazi atafumba nkyo kidholooto

2)Ogya onhweku me wayogera ebika. Ky’ogha omukazi osalangaku. Ghatuuma ekibali abala gage. Aye omukazi Nakabambwe alimu nsena iva.

240. Abaise Munhwa

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

241. Abaise Murere

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

242. Abaise Musaabi/Werya

·       Omuziro: Kiyendhe

·       Abaigha baibwe: Musaabi – Namusaabi

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Budiope, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

243. Abaise Musaala

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

244. Abaise Museetwe

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

245. Abaise Musembe

·       Omuziro: Nsenene

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

246. Abaise Musobya

·       Omuziro: Nsozi

·       Abaigha baibwe: Musobya – Namusobya

·       Enkuni: Bigingo – Kayogerayogera

·       Ensibuko: Luuka, Bulamogi, Bunholo

·       Amaina gaibwe: Tabuusibwa, Ikanza, Lubaale, Aboneka, Mutyabule, Kalogo, Waibinde, Maloko, Wambiro

·       Omubala:

247. Abaise Musoga

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Basoga – Namasoga

·       Enkuni: Kagoma

·       Ensibuko: Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

248. Abaise Musooko

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Musooko – Namusooko

·       Enkuni: Muwangi

·       Ensibuko: Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

249. Abaise Mpiti

·       Omuziro: Mpiti

·       Abaigha baibwe: Mapiti, Eronda – Kasuswa, Kagaba

·       Enkuni: Isegero/Balimulukiiko

·       Ensibuko: Bugabula, Bugweri

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: N’abala atongana

250. Abaise Musuubo

·       Omuziro: Kanhonhi ka Namusuubo

·       Abaigha baibwe: Mugweri – Kasuubo

·       Enkuni: kalalu/Kisingiri

·       Ensibuko: Bugabula, Bugweri

·       Amaina gaibwe: Bakibinga, Mudusu, Mpindi, Kayanga, Wagobera, Mukungu, Kemba, Bagalyana, Mutekanga.

·       Omubala: 1) Titulya makaya, Kalalu mulalu, omunhie nga mulalu, ogiireyo ki?

2) Namusuubo mudankaanu x3, wamanha nga mudankaanu wagya yo ki?

251. Abaise Mutamba

·       Omuziro: Bulumba bunene / Ndhaza entono

·       Abaigha baibwe: Kagolo – Nakagolo

·       Enkuni: Nsumba

·       Ensibuko: Bunha, Luuka

·       Amaina gaibwe: Zaake, afuna-aduul, Gabira, Nabwonso

·       Omubala:

252. Abaise Mutediba

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

253. Abaise Mutiibwa

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mutiibwa – Namutiibwa

·       Enkuni: Kantinti – Nakasaale

·       Ensibuko: Bugabula, Bunholo

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Sooka kya mukulu, sooka kya mukulu, kida kidambirwenga, kida kidambirwenga

254. Abaise Mutiriba

·       Omuziro: Akatiko akasalaisandha

·       Abaigha baibwe: Kadibuli, Naisule

·       Enkuni: Bumbudhi

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe: Mukaaya, Kirunda, Nalugumba, Masabe, Kidoido, Kiwomero, Nfuko, Kasindike, Nsaire, Tibewolwa, Kifuko, Mugabi

·       Omubala: Kadibuli x2, Isule, akalagala k’olyangamu osuulanga ghala. Ibudi talya iva x2

255. Abaise Muvu

·       Omuziro: Ndu ntono (kakongoola)

·       Abaigha baibwe: Kayega – Nakayega

·       Enkuni: Gangu (Nanso) Maleka

·       Ensibuko: Ku lusozi Nanso, Buvuma. Bukoto – Butamba

·       Amaina gaibwe: Katono, Bazaanhe, Bamuteeze, Alibonaku, Babweyonera, Babigumira

·       Omubala: 1) Nalusiba igongo, Nalusiba igongo, agonza omughala oti nte, omwana omughala n’ente.

2) Nava Bukoto, naira Bukoto. Kyatanie, kyadibye, tikyatanie, ow’embaaga mbi abaaga lulala.

256. Abaise Muwanga/Isoga/Mubaiti

·       Omuziro: Mpologoma

·       Abaigha baibwe: Muwanga – Namuwanga

·       Enkuni: Namaswa

·       Ensibuko: Bunhole, Budumba

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Mwangu, mwangu, mpa ekiyendhe nkughe omukazi. Kiwunha mpumpu n’omugabe

257. Abaise Muwanga

·       Omuziro: Mondo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

258. Abaise Muwaya

·       Omuziro: Kanhonhi ka Namuwaya – Kasense

·       Abaigha baibwe: Makooma – Namuwaya

·       Enkuni: Lwabandha

·       Ensibuko: Lwamba – Bukooli

·       Amaina gaibwe: Nabwiso, Kakungulu, Bulima, Nambogo, Wagabaza, Mukaire, Mutemo, Muyanga

·       Omubala: Mugomba atera x2 Edha Muganda wo, ente dhisima enkonko nga lwe odaaga.

259. Abaise Muwooya

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Muwooya – Namuwooya

·       Enkuni: Ikaba

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

260. Abaise Muyanga

·       Omuziro: Mpongo/Mpologoma

·       Abaigha baibwe: Muyanga – Namuyanga

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

261. Abaise Muye/Ighemula

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

262. Abaise Muyigi

·       Omuziro: Ngeye

·       Abaigha baibwe: Muyigi – Namuyigi

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Busiki, Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

263. Abaise Muyinda

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

264. Abaise Muyindi

·       Omuziro: Mpindi

·       Abaigha baibwe: Muyindi – Namuyindi

·       Enkuni: Waitabogwe

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

265. Abaise Muyingo

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Muyingo – Namuyingo oba Nakachwa

·       Enkuni: Luudhi/Panholo<br />

== {{anchor|History of Busoga}}History ==
== {{anchor|History of Busoga}}History ==



Revision as of 21:56, 6 February 2020

Kingdom of Busoga
Flag of Busoga
Flag
Anthem: Tuli bankabi inhyo, ye nga twesimye inhyo
Location of Busoga (red) in Uganda (pink)
Location of Busoga (red)

in Uganda (pink)

CapitalBugembe
Official languagesSoga, English
Ethnic groups
Basoga
GovernmentConstitutional monarchy
William Gabula
Joseph Muvawala
CurrencyUgandan shilling
Time zoneUTC+3 (EAT)
Calling code256

Busoga is a traditional Bantu kingdom and one of five constitutional monarchies in present-day Uganda. The kingdom is a cultural institution which promotes popular participation and unity among the people of the region through development programs to improve their standard of living. Busoga strives for a united people who have economic, social and cultural prosperity and assists the Kyabazinga.

Busoga means "Land of the Soga", and is the kingdom of the 11 principalities of the Basoga or Soga (singular Musoga) people. Its capital is Bugembe, near Jinja (Uganda's second-largest city, after Kampala). Busoga comprises eight districts: Kamuli, Iganga, Bugiri, Mayuge, Jinja, Luuka and the new districts of Kaliro and Busiki. Each district is headed by an elected chairperson or a Local Council Five, and municipalities are headed by an elected mayor. Jinja is the industrial and economic hub of Busoga. Busoga is bordered on the north by shallow Lake Kyoga (separating it from Lango), on the west by the Victoria Nile (separating it from Buganda), on the south by Lake Victoria (separating it from Tanzania and Kenya) and on the east by the Mpologoma River (separating it from smaller tribal groups such as the Adhola, Bugwere and Bugisu). It also includes several islands in Lake Victoria, such as Buvuma Island.

The Kyabazinga

Busoga is ruled by the Isebantu Kyabazinga, who is currently William Kadhumbula Gabula Nadiope IV, the Gabula of Bugabula, and grandson to Wilberforce Kadhumbula Nadiope, former vice president and also Kyabazinga of Busoga Kingdom. In 1995, the government restored monarchies in Uganda in Article 246(1) of the constitution of Uganda. On 11 February 1996,[1] Henry Wako Muloki was reinstated as Kyabazinga Isebantu of Busoga. He served until 1 September 2008, when he died of esophageal cancer at the Mulago National Referral Hospital in Kampala at age 87.[1] In a condolence message, Ugandan president Yoweri Museveni described Muloki as "a great cultural leader and father" who was "generous and kind". Museveni noted that since his re-installation,[1] Muloki was a unifying factor in Busoga: "The Government has had the privilege of working with Isebantu Muloki in developing our nation". Referring to the Kyabazinga as "a strong pillar", the president said that although Busoga was one of the youngest kingdoms, under Muloki's leadership it had become strong: "Uganda mourns not only one of her esteemed traditional leaders but a national who put development and the welfare of the people of Busoga at the helm of his reign". Muloki's achievements included programs for youth, the elderly, and the poor and the education of girls. Although the Royal Chiefs of Busoga at first elected Edward Columbus Wambuzi, Muloki's son, as Kyabazinga of Busoga, the election was contested due to lack of quorum (at least eight chiefs) and thus electing later Gabula Nadiope IV with ten out of eleven chiefs and was crowned on 13 September 2014.[citation needed]


Clans of Busoga

Busoga is one of the tribes with the most number of clans and below is the list of them.

Clans of Busoga / Ebika bya Busoga ne Miziro Gyabyo.

CLANS OF BUSOGA

1. Abaise Babiito

·       Omuziro: Mpala

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe: Kitanda, Namusaabi, Kantono, Kadeye, Were

·       Omubala:

2. Abaise Bachwa

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Muchwa – Namuchwa

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

3. Abaise Baghoya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Mughoya, Namughoya

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

4. Abaise Baigwa

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Waigonda, Naigonda

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

5. Abaise Balaluka

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

6. Abaise Banda

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Banda – Nabanda

·       Enkuni: Kisawo

·       Ensibuko: Luuka, Bukooli

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

7. Abaise Bazira

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

8. Abaise Buka

·       Omuziro: Nkobyokobyo

·       Abaigha baibwe: Wabukukawo

·       Enkuni: Kybaleeyi

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

9. Abaise Buliidho

·       Omuziro: Lugave

·       Abaigha baibwe: Kabuliidho

·       Enkuni: Ikulwe

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

10. Abaise Bulimbye

·       Omuziro: Namumpongera

·       Abaigha baibwe: Nabulimbye

·       Enkuni: Kalebera

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

11. Abaise Bulumba

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Bulumba, Nabulumba

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

12. Abaise Busense

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

13. Abaise Busewuse

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

14. Abaise Butanda

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Ndhala – egobye

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

15. Abaise Buwongo

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Buwongo – Namuwona

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

16. Abaise Bwaire

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

17. Abaise Bwire

·       Omuziro: Endu entono

·       Abaigha baibwe: Bwire – Nabwire

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

18. Abaise Dainga

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Nalugwala, Dianga

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe: Nseera, Isooba, Mwambazi, Baganzi, Kanobere

·       Omubala:

19. Abaise Gherya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

20. Abaise Guyole

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

21. Abaise Ibaale

·       Omuziro: Mbwa

·       Abaigha baibwe: Ibaale – Naibaale

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Butamba

·       Amaina gaibwe: Maghogole, Taadhira, Oloota, Tegeza, Bamanhe

·       Omubala:

22. Abaise Ibamba

·       Omuziro: Endu entono

·       Abaigha baibwe: Mamba – Namamba

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Busiki, Kigulu (Buvuma)

·       Amaina gaibwe: Saire, Kantenga, Edhumbwike, Walutengo/Katengo,

·       Mukose, Walubingo, Kisala, Mugerwa

·       Omubala:

23. Abaise Ibambiro

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mbiro, Mwirema

·       Enkuni: Mwerema

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

24. Abaise Ibanga

·       Omuziro: Mbwa

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

25. Abaise Ibango

·       Omuziro: Isonsole

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

26. Abaise Ibere

·       Omuziro: Katikati/Iyobyo

·       Abaigha baibwe: Ibere – Naibere

·       Enkuni: Bubere

·       Ensibuko: Bukooli, Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Bitako, bitako. X3 Omuto ndala n’omukulu ndala

27. Abaise Ibinga

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Ibinga

·       Ensibuko: Busiki

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Bantentena gh’oita mwino weena bali kwita

28. Abaise Ibira

·       Omuziro: Nkukulu

·       Abaigha baibwe: Ibira – Naibira

·       Enkuni: Bukumbi

·       Ensibuko: Bukooli

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

29. Abaise Ibooka

·       Omuziro: Ikovu

·       Abaigha baibwe: Lwigale – Naibooka

·       Enkuni: Ibanga

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

30. Abaise Igaga

·       Omuziro: Mbogo

·       Abaigha baibwe: Kalulu – Naigaga

·       Enkuni: Kisambira Ngulungu

·       Ensibuko: Busiki

·       Amaina gaibwe: Kibwika, Isiko, Kawanguzi, Muyinda, Naboŋgo, Mutera, Kibenge, Kisiki, Isubi, Igaga.

·       Omubala: Oli mundoolo bagya n’ente x2 Taly bigodo, alya bisambi byonka x2

31. Abaise Igembe

·       Omuziro: Ntukulu

·       Abaigha baibwe: Igembe – Naigembe

·       Enkuni: Namunhole

·       Ensibuko: Bunhole ewa Nanhumba

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

32. Abaise Igembe

·       Omuziro: Mpologoma

·       Abaigha baibwe: Igembe – Naigembe

·       Enkuni: Kitwaka

·       Ensibuko: Namaato

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

33. Abaise Igobe

·       Omuziro: Mpindi, Iyobyo erisuze nga ti ifumbe, kootekoote

·       Abaigha baibwe: Igabe – Naigobe

·       Enkuni: Maina/Malongo

·       Ensibuko: Bunha – Bunhanhumba

·       Amaina gaibwe: Namuyaga, Nampiina, Kagoya, Kimpiya, Mpaghabira, Lwanga, Kasaadha, Mugabe, Kyasi, Wakaadhuui.

·       Omubala: Yava e Bunhole n’enkabi yaidha talebaleba, Maina Namwebya.

34. Abaise Igoma

·       Omuziro: Kigoma

·       Abaigha baibwe: Igoma – Naigoma

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

35. Abaise Igulu

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Igulu – Naigulu

·       Enkuni: Nabubi

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe: Woira, Nambuka, Malole, Tabaire, Namayo, Wakiku, Kasaabe, Balukube

·       Omubala: Nankoza mbi omwise Igulu aliira mu kibya yenka, abaise Igulu n’omusoghooko

36. Abaise Ikanga

·       Omuziro: Nkofu

·       Abaigha baibwe: Ikanga – Naikanga

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bukooli, Bugweri

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

37. Abaise Ikoba

·       Omuziro: Ntukulu/Mpindi/Lugave

·       Abaigha baibwe: Ikoba – Naikoba

·       Enkuni: Kikukuulu, Nsomba

·       Ensibuko: Bunha/Bukoba

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

38. Abaise Ikona

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

39. Abaise Ikooga

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

40. Abaise Ikoŋa

·       Omuziro: Ikoova

·       Abaigha baibwe: Ikoŋa-Naikoŋa

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi, Busiki

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

41. Abaise Ikula

·       Omuziro: Nkula/Mbiidhi

·       Abaigha baibwe: Mulabe – Naikula

·       Enkuni: Saamo

·       Ensibuko: Bulamogi, Butamba

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Ikula mugaiga aye talya. Gya okobere Kanonko eti eghalabutaaga.

42. Abaise Ikuni

·       Omuziro: Mbwa

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

43. Abaise Iremya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

44. Abaise Irombe

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Bugobi

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Ekiira ti kighongerwa

45. Abaise Irondo

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Irondo – Nairondo

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

46. Abaise Iruba

·       Omuziro: Ntukulu

·       Abaigha baibwe: Mukidi – Namukidi, Nairuba

·       Enkuni: Kikalu/Mgania

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

47. Abaise Irungu

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Irungu – Nairungu

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

48. Abaise Isalya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

49. Abaise Isambwa/Musomba

·       Omuziro: Muyuzi (Nsombo byuma)

·       Abaigha baibwe: Isambwa – Naisambwa, Muwonge

·       Enkuni: Maleka

·       Ensibuko: Butamba

·       Amaina gaibwe: Nantambi

·       Omubala: Nankoza mbi, olidhanga n’ekibya kyo. Omweru ti waife, omuluvu n’owaife

50. Abaise Isanga

·       Omuziro: Nkofu

·       Abaigha baibwe: Isanga – Naisanga

·       Enkuni: Nakyagaire/Irundu

·       Ensibuko: Namwiwa/Budiope

·       Amaina gaibwe: Munaaba, Kulaba, Byogero, Mulyabintu, Azira, Bulimbo, Ntalo, Kaidhankyo, Wansambo, Kyabita, Kyabula.

·       Omubala: Ataghatangaku tamanha butaki

51. Abaise Isinde

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Isinde – Naisinde

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

52. Abaise Isonga

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

53. Abaise Isumba/Kyewe

·       Omuziro: Kootekoote

·       Abaigha baibwe: Isumba – Naisumba

·       Enkuni: Sumba

·       Ensibuko: Bunholo

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Isumba, Isumba

54. Abaise Itego

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Nhenda

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

55. Abaise Iwiro

·       Omuziro: Akasiri

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

56. Abaise Iwumbwe

·       Omuziro: Mpologoma

·       Abaigha baibwe: Iwumbwe – Naiwumbwe

·       Enkuni: Kirongo

·       Ensibuko: Bunhole ewa Nanhumba

·       Amaina gaibwe: Kyangwa

·       Omubala: Byonabyona bya Nabikamba ntale eyava e Bunhole ne’enkabi

57. Abaise Kabaka

·       Omuziro: Mpologoma

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

58. Abaise Kabambwe

·       Omuziro: Kaduuyu

·       Abaigha baibwe: Mugomba – Nakabambwe

·       Enkuni: Igemero

·       Ensibuko: Bubambwe, Buwuma

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Kabambwe mpasa, Kabambwe mpasa, Mugomba taiba aghena, omugulu omumpi n’obwami

59. Abaise Kabeekwa

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Kabeekwa – Nakabeekwa

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

60. Abaise Kaboye

·       Omuziro: Katinvuma

·       Abaigha baibwe: Kaboye – Nakaboye

·       Enkuni: Nakuwa

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

61. Abaise Kabuuza

·       Omuziro: Ndu

·       Abaigha baibwe: Kabuuza – Nakabuuza

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

62. Abaise Kabwiri

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

63. Abaise Kadaama

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Kadaama – Nakadaama

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

64. Abaise Kadubuli

·       Omuziro: Ndu

·       Abaigha baibwe: Kadubuli – Nakadubuli

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

65. Abaise Kagole

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

66. Abaise Kagolo

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Kagolo – Nakagolo

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

67. Abaise Kagongwe

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Bulamba

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

68. Abaise Kaibaale

·       Omuziro: Mba (Namugundho)/Kakyulukyulu

·       Abaigha baibwe: Kabaale – Nakaibaale

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Omuvuuma talya iva x2 Oghayanga, oluganda tolusambula.

69. Abaise Kairi

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

70. Abaise Kakoome

·       Omuziro: Kidaaga (katiko)

·       Abaigha baibwe: Kamoome – Nakamoome

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

71. Abaise Kalangala

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

72. Abaise Kaliidha

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Kaliidha – Nakaliidha

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

73. Abaise Bwire

·       Omuziro: Igongolo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

74. Abaise Kaluuba

·       Omuziro: Nsiiti

·       Abaigha baibwe: Kaluuba – Nakaluuba

·       Enkuni: Buwazi

·       Ensibuko: Bugabula, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

75. Abaise Kaneene

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Kaneene

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

76. Abaise Kantu

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Nsimbi – Kantu

·       Enkuni: Mbaale

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

77. Abaise Kasango/Muziga/Nkuba

·       Omuziro: Ntaama

·       Abaigha baibwe: Kasango – Nakasango

·       Enkuni: Nalyoma

·       Ensibuko: Busiki, Bukooli

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

78. Abaise Kasolo

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Kasolo – Nakasolo (Mboira – Namboira)

·       Enkuni: Namaato

·       Ensibuko: BBusiki, Bukooli

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

79. Abaise Kasuwa

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

80. Abaise Katabira

·       Omuziro: Kasimba

·       Abaigha baibwe: Katabira – Nakatabira

·       Enkuni: Mukyangala

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

81. Abaise Katuba

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Katuba – Nakatuba

·       Enkuni: Meeru (Kyesirikiire)/Bwema

·       Ensibuko: Butamba

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Nakirumbu tewa mbooli, buli avaayo kaiwulo ka mboozi.

82. Abaise Katuuma

·       Omuziro: Nkukuni

·       Abaigha baibwe: Lwigo – Nakatuuma

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

83. Abaise Katuuma/Ndobya

·       Omuziro: Kiitangoma (Kyanhandha)

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Nairongo

·       Ensibuko: Butamba – Buvuma

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Nairongo omutema nte. Nairongo omukono gwagya gha? Omukazi atafumba nkyo kidholooto x3

84. Abaise Kayima

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Igamba – Naigambi

·       Enkuni: Waitambogwe

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe: Kyebambe, Bayiige, Kalenzi

·       Omubala: Kayima danda. Danda ki? Sanda irike. Irike ki? Irike bantu. Bantu ki? Bantu beene.

85. Abaise Kavule

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Nhenda

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

86. Abaise Kavuma

·       Omuziro: Mpuuli

·       Abaigha baibwe: Kityo, Nakisuuyi

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

87. Abaise Kayagi

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Kayagi – Nakayagi

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

88. Abaise Kayale

·       Omuziro: Muyuuzi (Nsomba Byuma)

·       Abaigha baibwe: Kayale – Nakayale

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Ogh’omudankaanu ononieyo ki?

89. Abaise Kayega

·       Omuziro: Mpogo

·       Abaigha baibwe: Kayega – Nakayega

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

90. Abaise Kayuuka

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

91. Abaise Kaziba

·       Omuziro: Endhaza entono

·       Abaigha baibwe: Kaziba – Nakaziba

·       Enkuni: Maleka

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Y’olya naye togayaala nze Nakitwako eiva ndyamu miziiga

92. Abaise Kibiga

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Kitabandha Mukama

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

93. Abaise Kibogo

·       Omuziro: Mbogo

·       Abaigha baibwe: Kibogo – Nakibogo

·       Enkuni: Meeru

·       Ensibuko: Kiwungu

·       Amaina gaibwe: Namugabo, Nakazibi, Zimba, Mulungu, Zaala, Nakimalaku, Kwabaisi, Ndaada, Kawooma, Ndoobe, Kyabita.

·       Omubala:

94. Abaise Kibooki/Nhikodo

·       Omuziro: Ntwiga

·       Abaigha baibwe: Bikumbi – Mukyeyaya

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

95. Abaise Kibondwe

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mbondwe – Nakibondwe

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

96. Abaise Kidhugu

·       Omuziro: Ndu

·       Abaigha baibwe: Kidhugu – Nakidgugu, Kamira – Lulali

·       Enkuni: Walute

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe: Ndirugya, Kafuko, Mukalu, Kalysbugonzi, Naigwe

·       Omubala: Kamira omudankaanu mu kika

97. Abaise Kidoido

·       Omuziro: Ikere

·       Abaigha baibwe: Kidoido – Nakidoido

·       Enkuni: Kisimbiro

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

98. Abaise Kidoodo

·       Omuziro: Kikere (ente eziraku mukira)

·       Abaigha baibwe: Kikere – Nakikere

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

99. Abaise Kiduuli

·       Omuziro: Ntukulu

·       Abaigha baibwe: Muduuli/Kaduuli, Nakiduuli

·       Enkuni: Kasaikye

·       Ensibuko: Bnholo

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Atanazaala, tasekerera mugumba. Omwana omulala mpandu ya kigogo

100. Abaise Kigada

·       Omuziro: Maadhi ga mukikaakale

·       Abaigha baibwe: Kigada – Nakigada

·       Enkuni: Kisimbiro

·       Ensibuko: Bukooli

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

101. Abaise Kighaate

·       Omuziro: Ndhugudhu ya mu itooke

·       Abaigha baibwe: Magambe – Nakiyumba

·       Enkuni: Kyete

·       Ensibuko: Bugabula, Luuka

·       Amaina gaibwe: Buyanirwa – Buvuma

·       Omubala: Lugulu kyete, Lugulu kyete! Wewumbe gabite, omuzira talya iva omwana omughala agula nte, empandu ewalu ekika.

102. Abaise Kigoma

·       Omuziro: Mwezi

·       Abaigha baibwe: Kigoma

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

103. Abaise Kiike

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Busiki

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

104. Abaise Bwire

·       Omuziro: Nhange

·       Abaigha baibwe: Kimenhi – Nakimenhi

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

105. Abaise Kimera

·       Omuziro: Mpologoma

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

106. Abaise Kaminha/Mpiti

·       Omuziro: Mpiti

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

107. Abaise Kinaali

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Kayima – Nakayima

·       Enkuni: Nsombi

·       Ensibuko: Bwana-alira

·       Amaina gaibwe: Namulwasira, Kyebagaba

·       Omubala:

108. Abaise Kinhama

·       Omuziro: Obutiko obwidha n’amaadhi obwokye

·       Abaigha baibwe: Ndiga – Nandiga, Nakyandiba

·       Enkuni: Kanyana

·       Ensibuko: Bukooli

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Kinhama waita ente, Kinhama yaita ente, yagya mu nhandha okuvuba.

109. Abaise Kiranda

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Eranda – Nakiranda

·       Enkuni: Namago

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

110. Abaise Kirayi

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Kirayi – Kakirayi

·       Enkuni: Namulege

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

111. Abaise Kirimira

·       Omuziro: Musu (Ntondolo)

·       Abaigha baibwe: Erimirwa – Nawaigo

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Kitalima analyanga byani ebigada

112. Abaise Kirunda

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

113. Abaise Kirrube

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Kiruube – Nakiruube, Naimuli

·       Enkuni: Ngulumo

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

114. Abaise Kiruyi

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Kiruyi – Nakiruyi

·       Enkuni: Namalege

·       Ensibuko: Bukooli

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

115. Abaise Kisaawe

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

116. Abaise Kisandha

·       Omuziro: Ndhaza ntono

·       Abaigha baibwe: Masandha – Nakisandha, Isandha – Namasere

·       Enkuni: Wante/Magyo

·       Ensibuko: Kigulu Luuka

·       Amaina gaibwe: Kitanda, Balabye, Kighagama, Mutamba, Yakabedi, Musubika, Alituwa.

·       Omubala: Kisandha yaita obulo kamala

117. Abaise Kisendo

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

118. Abaise Kisendwe

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

119. Abaise Kisigha/Nhonta

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

120. Abaise Kisige/Abaise Kyesa

·       Omuziro: Ighemba itono

·       Abaigha baibwe: Kisige – Nakisige

·       Enkuni: Mabenga

·       Ensibuko: Luuka, Bugabula

·       Amaina gaibwe: Kagere, Iyundhu, Makonko, Kisamadu, Kisaame, Lwamaza.

·       Omubala: Nakisige Tonta, Nakisige Tonta, eno twaidha kubona ndhuba, aye emagombe n’ewaife.

121. Abaise Kisigisigi

·       Omuziro: Ighemba

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

122. Abaise Kisikwe

·       Omuziro: Obutiko obwisonkere

·       Abaigha baibwe: Mugeere – Namugeere

·       Enkuni: Maghembe/Buwongo

·       Ensibuko: Bunholo

·       Amaina gaibwe: Magongo, Mukanza, Beedero

·       Omubala: Kuno twaidha kukyala emagombe n’ewaife

123. Abaise Kisita

·       Omuziro: Nseenene

·       Abaigha baibwe: Kisita – Nakisita

·       Enkuni: Nsomba

·       Ensibuko: Busiki, Kigulu

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

124. Abaise Kisuuyi / Kiwala / Baleemo

·       Omuziro: Mpala

·       Abaigha baibwe: Mpala – Nakisuuyi

·       Enkuni: Igulu ibi / Wamango

·       Ensibuko: Bugabula, Bulamogi, Luuks

·       Amaina gaibwe: Mutaasa, Bagiire

·       Omubala: Bw’ogema ku moluganda lufa. Waleemo wali mudankaanu wagyayo ki? Bw’odheema ogula wuwo.

125. Abaise Kitamwa

·       Omuziro: Mbulu

·       Abaigha baibwe: Kitamwa – Dhikwane

·       Enkuni: Magunga

·       Ensibuko: Bugabula, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Twaidha kubona ndhuba, emagombe n’ewaife

126. Abaise Kitamwe

·       Omuziro: Nkofu

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

127. Abaise Kitandwe/Mponziira

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mboira – Namboira

·       Enkuni: Kaduku

·       Ensibuko: Bunholo

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Namponziira, ekiswa kyaba x2

128. Abaise Kitendwa

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

129. Abaise Kitengya

·       Omuziro: Mbiidhi ey’omunsiko

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

130. Abaise Kiwalo

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

131. Abaise Abaise Kiyemba

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Kiyemba – Nakiyemba

·       Enkuni: Kigaya

·       Ensibuko: Bugabula / Buwooya

·       Amaina gaibwe: Bagundha, Kabanda, Musambi, Kagumba, Wasooma, Nakiduuli, Balulese, Kwerambya, Kyozira

·       Omubala: Ndegeya tatya mpano / Manobe talya iva, manobe talya iva.

132. Abaise Kiyembwa

·       Omuziro: Lusambya

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

133. Abaise Kiyuuka

·       Omuziro: Mpologoma

·       Abaigha baibwe: Lyagoba – Nambogwe

·       Enkuni: Buziri

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe: Kiyuuka, Nakiyuuka, Sserwada, Nantale, Kayemba

·       Omubala: Nava Buziri n’enkabi. Kiyuuka, mpologoma omwana omughala n’ente eyava e Buzira n’enkabi ngoli ky’amulala yandyeise, Kiyuuka mpologoma (Abaana abaghala n’ente, nava Bunhole n’enkabi)

·       N.B. It is said that this particular clan originated from Buganda and that is why some of the clan names are of the Baganda. Up to today representative of the one in Buganda.

134. Abaise Kizibu

·       Omuziro: Ndhaza ntono

·       Abaigha baibwe: Kizibu – Nakizibu

·       Enkuni: Nakuwa

·       Ensibuko: Budiope

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

135. Abaise Kasooko

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

136. Abaise Koboyi

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

137. Abaise Kyama / Kalagala

·       Omuziro: Fudubiru

·       Abaigha baibwe: Kyama – Nakyama

·       Enkuni: Namuwama / Namazi

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

138. Abaise Kyema

·       Omuziro: Nfumbe

·       Abaigha baibwe: Kyema – Nakyema

·       Enkuni: Nawansu

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

139. Abaise Kyesa

·       Omuziro: Ighemba itono

·       Abaigha baibwe: Kisige – Nakisige

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

140. Abaise Kyewe

·       Omuziro: Mpewo/Luyindiyindi

·       Abaigha baibwe: Kyewe – Nakwewe

·       Enkuni: Nsumba

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe: Mughanse, Kubula, Namukongo, Ngaboita, Giibwa, Iswaya, Mudhugumbya, Baisewa

·       Omubala: Ompindi omutono

141. Abaise Luba

·       Omuziro: Mpongo ntono

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

142. Abaise Lubanga

·       Omuziro: Ndhaza enene

·       Abaigha baibwe: Lubanga, Muluba, Kagongo – Nalubanga

·       Enkuni: kabanga

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

143. Abaise Lugada

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

144. Abaise Lugera

·       Omuziro: Ndhaza ntono

·       Abaigha baibwe: Lubanga – Nalubanga

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Kigulu

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

145. Abaise Lugonda

·       Omuziro: Nhange

·       Abaigha baibwe: Lugona – Nalugonda

·       Enkuni: Waitambogwe

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

146. Abaise Lugwala/Dyanga

·       Omuziro: Ndu (Lubaaka) Ndhobe

·       Abaigha baibwe: Lugwala – nalugwala

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula, Busiki

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

147. Abaise Luka

·       Omuziro: Ikoova

·       Abaigha baibwe: Lwigale – Naibooka

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bunha, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

148. Abaise Lukoli

·       Omuziro: Ikoli

·       Abaigha baibwe: Lukoli – Nalukoli

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Busiki, Kigulu

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

149. Abaise Mabandha

·       Omuziro: Ngiri

·       Abaigha baibwe: Mabandha – Namadandha

·       Enkuni: Mpungwe

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Kalera, Kalera x2 Mabandha, dhisima nkonko ti Muganda wo adaaga.

150. Abaise Mabiro

·       Omuziro: Ndu ntono

·       Abaigha baibwe: Nbago – Namabiro

·       Enkuni: Kanabugo/Kibiryango

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Omusoghooko mubiro olw’empunhe n’olwaita eka. Mbago mbago erima, abangi baidha kulira aye omulala aidha kuseka.

151. Abaise Magambo

·       Omuziro: Ziryamirye

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

152. Abaise Maganda

·       Omuziro: Ndu. Wakibalu

·       Abaigha baibwe: Maganda – Namaganda

·       Enkuni: Walumbe

·       Ensibuko: Bugabula, Luuka

·       Amaina gaibwe: Bikumbi, Baakasenga, Ikoba, Banhwa – Babuuza, Bwiso, Bughala, Tobafaana, Naikumi.

·       Omubala: Maganda, maganda wa kisa, n’owenzigu amusengera.

·       Tirya’mamba aye amaadhi nhwa. Walumbe taita, n’owenzigu amusengera.

153. Abaise Magaya

·       Omuziro: Ngoina

·       Abaigha baibwe: Magaaya – namagaya

·       Enkuni: Kaweesa

·       Ensibuko: Bunholo

·       Amaina gaibwe: Mubiru, Mitala, Nabusamba, Ikuluba, Mukungu, Kagwa, Kisaamo, Buluuba, Kawooza, Kaliba.

·       Omubala: Omuto buuka, omukulu buuka oba boonaboona ba Ngoina x2 Ghe bakweta okulya oidhanga n’akabya.

154. Abaise Magoba

·       Omuziro: Nvubu

·       Abaigha baibwe: Magoba

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

155. Abaise Magobwe / Baseeta

·       Omuziro: Ntukulu

·       Abaigha baibwe: Mukidi – Namuseeta

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

156. Abaise Magumba

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Magumba – Nakagolo

·       Enkuni: Bugaya

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

157. Abaise Magumba

·       Omuziro: Ndhaza nene

·       Abaigha baibwe: magumba – namuyodi

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

158. Abaise Magulu

·       Omuziro: Ndu

·       Abaigha baibwe: Magulu, Kawuba – Nakawuba

·       Enkuni: Senha

·       Ensibuko: Bugweri

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

159. Abaise Maliga

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

160. Abaise Malima

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

161. Abaise Makiika

·       Omuziro: Mbogo

·       Abaigha baibwe: Bikumbi – Namakiika

·       Enkuni: Wante/Mpumo

·       Ensibuko: Bunha, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Mpa ateghola n’omugaiga yeghola

162. Abaise Makonzi

·       Omuziro: Ndhaza nene

·       Abaigha baibwe: Makonzi – Namakonzi

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

163. Abaise Masoza

·       Omuziro: Ndhaza ntono

·       Abaigha baibwe: Matende – Namatende

·       Enkuni: Isenda

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Obita aghala aghalaavu, okumpi waita Matende

164. Abaise Mambala

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Mambala – Namambala

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

165. Abaise Mayandha

·       Omuziro: Ndhaza ntono

·       Abaigha baibwe: Mayandha – Namayandha

·       Enkuni: Imanhiro

·       Ensibuko: Luuka – Butamba

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Mayandha alereedha. Oba Mayandha alereedha, yava Imanhiro era aliira Imanhiro.

166. Abaise Mbala

·       Omuziro: Mpube – Nalubende

·       Abaigha baibwe: Biwulule – Nansaano

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bukooli, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

167. Abaise Mbeya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Mbeya – Nambeya

·       Enkuni: Nkakwe

·       Ensibuko: Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

168. Abaise Mbadhe

·       Omuziro: Musinsi gwa bulo

·       Abaigha baibwe: Mbadhe, Nambadhe

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

169. Abaise Mbeeko

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mbeeko – Nambeeko

·       Enkuni: Namatanga

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

170. Abaise Mbiryango

·       Omuziro: Lubiryango

·       Abaigha baibwe: Mukobi – Namukobi

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Luuka, Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

171. Abaise Mboira

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mboira – Namboira

·       Enkuni: Kaduku

·       Ensibuko: Bunholo

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Namponziira, ekiswa kyaba x2

172. Abaise Mbuupi/Mudope

·       Omuziro: Nkula

·       Abaigha baibwe: Magada, Kalawo – Namudope, Namuleebi

·       Enkuni: Kadope

·       Ensibuko: Bugabula, Luuka

·       Amaina gaibwe: Mutengu, Mukuba, Mughaza, Kawuta, Ndhizaana, Kikobya

·       Omubala: Enkoba nholo, ti nkoba, nava Bunholo n’enkabi

173. Abaise Menha

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Bawutu – Kanobe

·       Enkuni: Nabuyandha

·       Ensibuko: Bugweri

·       Amaina gaibwe: Mutesi, Kirunda, Kakaire, Menha, Nakiziba

·       Omubala: Abaise Menha baidha igulo

174. Abaise Menvu

·       Omuziro: Nkembo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

175. Abaise Mingo

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

176. Abaise Miyangwa

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

177. Abaise Mpazira

·       Omuziro: Ndhobe

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

178. Abaise Mpiina/Ikoba

·       Omuziro: Mpongo/Ziryamiye

·       Abaigha baibwe: Ikombe – Nampiina

·       Enkuni: Nalenhi/lwino

·       Ensibuko: Bugweri Bunhalweni

·       Amaina gaibwe: Namayo, Nkulega, Lughayo, Kafuko, Baisi, Bireza, Kyaki, Kwaza, Tibiri.

·       Omubala: Ikomba, Ikoma nvuluga, ndi kabuzi kalume buli kye ndya ngabana, omughala ntanda.

179. Abaise Mpinga

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

180. Abaise Mpooya

·       Omuziro: Mponziirwa

·       Abaigha baibwe: Mpooya – Nampooya

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

181. Abaise Mpunda

·       Omuziro: Akasanke

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

182. Abaise Muchwa

·       Omuziro: Mpongo, Gherere

·       Abaigha baibwe: Muyuugo, Muchwa – Namuyuugo, Nanyoro

·       Enkuni: Namaadhi

·       Ensibuko: Bunholo

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Baiza, baize batiitya ebigigi x3

183. Abaise Mudera

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Mudere – Namudera

·       Enkuni: Maghembe

·       Ensibuko: Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

184. Abaise Mudongo

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mudongo – Namudongo

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

185. Abaise Mudiba/Kabopi

·       Omuziro: Ndhovu

·       Abaigha baibwe: Musulo – Namudiba

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugweri, Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

186. Abaise Mudoola

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Mudoola

·       Enkuni: Nagugi

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Otasonka mu nkompe, mulimba alikwagula, musaadha mwino mpala

187. Abaise Muduuli

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

188. Abaise Mufumbi

·       Omuziro: Ntwiga

·       Abaigha baibwe: Kawooma – Nakawooma

·       Enkuni: Isime

·       Ensibuko: Luuka ni Bukooli

·       Amaina gaibwe: Musenero, Dhikusooka, Nakalema

·       Omubala: Tiba mbudiadhia ni nfumbirwa mbudiadhia. Obugumba bw’eikoli, gh’obula omwana wesitukira.

189. Abaise Mugabo

·       Omuziro: Ntukulu

·       Abaigha baibwe: Mugambo – Namugabo

·       Enkuni: Busuumira

·       Ensibuko: Bugabula, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Kange Kakira kaife, kange Kakira kaife

190. Abaise Mugabwe

·       Omuziro: Nvubu

·       Abaigha baibwe: Mugabwe – Namugabwe

·       Enkuni: Bugabwe

·       Ensibuko: Busiki, Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

191. Abaise Muganga

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Nkende – Namairwe

·       Enkuni: Nsumba

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

192. Abaise Muganza

·       Omuziro: Ndhaza/Kaduuyu

·       Abaigha baibwe: Muganza – Namuganza

·       Enkuni: Kyanvuma

·       Ensibuko: Bunholo

·       Amaina gaibwe: Kasundhe, Kiise, Kakyayo, Mperekeire, Kalimwibandha

·       Omubala:

193. Abaise Mugaya

·       Omuziro: Lugave

·       Abaigha baibwe: Mugaya – Namugaya

·       Enkuni: Meeru/Kyanamira

·       Ensibuko: Bunha, Luuka

·       Amaina gaibwe: Luubu, Katono, Takoba, Kibangulo, Isanga, Mugote, Kaakulaagira.

·       Omubala: 1) Osekerera mwino ekyalya Mugaya weena kirikulya

2) Musoghooko Mugaya, ghe bakwetanga okulya, oidhanga n’akabya.

194. Abaise Mugeere

·       Omuziro: Butiko Bwisonkere

·       Abaigha baibwe: Mugeer – Namugeere

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

195. Abaise Mughoya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe: Mughobya – Namughobya

·       Enkuni: Lubaale

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

196. Abaise Mugobero

·       Omuziro: Nvubu

·       Abaigha baibwe: Mugobero – Nakigobero

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Busiki, Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

197. Abaise MMugogo

·       Omuziro: Ndhaza nkazi

·       Abaigha baibwe: Mugogo – Namugogo

·       Enkuni: Naminage

·       Ensibuko: Kigulu – Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Mugogo mutono. Mugogo mutono. Atambula ti muto akulukutana olw’abaan. Ow’entuntunu tambitamiyandhu.

198. Abaise Mugolo

·       Omuziro: Nvubu

·       Abaigha baibwe: Mugolo – Namugolo

·       Enkuni: Nanso

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Ganiina gaika (x2) ku nanso, akati akalungi tema (x2)

199. Abaise Mugomba

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

200. Abaise Mugosa

·       Omuziro: Nhange

·       Abaigha baibwe: Mugosa – Namugosa

·       Enkuni: Mawero

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe: Mugwere, Mubetera, Gongobya, Musaala, Mubi

·       Omubala:

201. Abaise Mugule

·       Omuziro: Kaduuyu

·       Abaigha baibwe: Lubira – Nalubiri

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Busiki

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

202. Abaise Mugundho

·       Omuziro: Mbwa

·       Abaigha baibwe: Kabaale – Nakaibaale

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugweri, Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

203. Abaise Mugwana

·       Omuziro: Mazi

·       Abaigha baibwe: Mugwana – Namugwana

·       Enkuni: Meeru

·       Ensibuko: Bugweri

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Buli kirungi kya Mugwana, omukazi omulungi wa ba Mugwana

204. Abaise Mugwano

·       Omuziro: Nseenene

·       Abaigha baibwe: Mugwano – Namugwano

·       Enkuni: Meeru

·       Ensibuko: Butamba

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Akasikaasika n’akazaala empandu x2 Omukazi omulungi wa Mugwano.

205. Abaise Mugwere

·       Omuziro: Mpongo/Kimadu

·       Abaigha baibwe: Mugwere/Mukidi – Namugwere/Namukidi

·       Enkuni: Masaaba/Suuni

·       Ensibuko: Busiki/Nkono

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

206. Abaise Mukaaya

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Mukaaya – Namukaaya

·       Enkuni: Namugongwe/Kanhomeni

·       Ensibuko: Bugabula – Luuka

·       Amaina gaibwe: Kigholo, Kaleeba, Kayima, Ghotali, Muwumba, Babinga, Muguwa, Kigholo, Bwenene, Buuza

·       Omubala: Otagholonga mukago x2 Eyalya ente yamalawo. Empandu ewula ekika.

207. Abaise Mukambi

·       Omuziro: Muka (muti)

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni: Kabagwire

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

208. Abaise Mukasa

·       Omuziro: Katooke ka mu luyiira / Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Mukasa – Namukasa

·       Enkuni: Igulu ibi

·       Ensibuko: Bugabula, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

209. Abaise Mbeeko

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mbeeko – Nambeeko

·       Enkuni: Namatanga

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

210. Abaise Mukene

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

211. Abaise Mukidi

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

212. Abaise Mukobe

·       Omuziro: Isoomo

·       Abaigha baibwe: Mukobe – Namukobe, Ndhokero – Nawaigo

·       Enkuni: Ikanda/Kibaale

·       Ensibuko: Bulamogi – Busiki (Kityerera)

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

213. Abaise Mukonzi

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

214. Abaise Mukooyo

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mukooyo – Namukooyo

·       Enkuni: Ikanda

·       Ensibuko: Budiope, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

215. Abaise Mukose

·       Omuziro: Waitiri (Buutu)

·       Abaigha baibwe: Mukose – Namukose

·       Enkuni: Lumbuye / Buwongo

·       Ensibuko: Bugweri

·       Amaina gaibwe: Kataita, Kabweru, Wandiida, Nsaiga, Tazindwa

·       Omubala: Mpa kitaita, n’akasimizi kaita

216. Abaise Mukoyo

·       Omuziro: Ndhobe

·       Abaigha baibwe: Mukoyo – Namukoyo

·       Enkuni: Ikanda

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

217. Abaise Mukubembe

·       Omuziro: Ntukulu

·       Abaigha baibwe: Lyavaala – Erivaire

·       Enkuni: Namale / Lwendera

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Kitalima, kitalima, onaalyanga byani? Kitalima, kitalima, ku bwina kwe ndigwa, ku bwina kwe ndigwa.

218. Abaise Mukuve

·       Omuziro: Nhange

·       Abaigha baibwe: Mukuve – Namukuve

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugweri, Busiki

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

219. Abaise Mukwana

·       Omuziro: Iyobyo

·       Abaigha baibwe: Igobe – Naigobe

·       Enkuni: Maina

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

220. Abaise Mukwaya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

221. Abaise Mulaigwa

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

222. Abaise Mulamba

·       Omuziro: Nhange

·       Abaigha baibwe: Mulamba – Namulamba

·       Enkuni: Afusa

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

223. Abaise Mulaamya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

224. Abaise Mulandya

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

225. Abaise Mulawa

·       Omuziro: Ikovu (Kakyulukyulu)

·       Abaigha baibwe: Mulawa – Namulawa

·       Enkuni: Lwambadha

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe: Kazingirizi, Afuna – aduula, Wekiya, Namansa, Kyangwa, Kisaame, Nakafu.

·       Omubala: Nankozambi temulobera kweyanga. Oidhanga n’akabya ko.

226. Abaise Muligi

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

227. Abaise Mulinda

·       Omuziro: Kamiini

·       Abaigha baibwe: Mulinda – Namulinda

·       Enkuni: Baghaya

·       Ensibuko: Kigulu

·       Amaina gaibwe: Naigwe, Bukyanagandi, Wangubi, Kange

·       Omubala: Byonabyona bya balinda, omukazi omulungi wa balinda

228. Abaise Mulinda

·       Omuziro: Ntukulu

·       Abaigha baibwe: Mulinda – Namulinda

·       Enkuni: Buwuni

·       Ensibuko: Igwe-Buwuni

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

229. Abaise Mulige

·       Omuziro: Nkereghe

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

230. Abaise Mulondo

·       Omuziro: Nkembo

·       Abaigha baibwe: Mukembo – Namulondo

·       Enkuni: Kalebera/Bulondogaani/Nabuyandha

·       Ensibuko: Bugabula, Bugweri

·       Amaina gaibwe: Lwigale, Mulondo, Iyundhu, Bighooye, Abenakyo, Ibudi, Kasanka, Mpanso, Nampogo, Isaakwa, Thuka, Kampungu, Wagubona, Fumbirwa

·       Omubala: Gherera enku, bookie emamba

231. Abaise Mulumba

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

232. Abaise Mulungu

·       Omuziro: Mbaati/Lugave

·       Abaigha baibwe: Mulungu – Namulungu

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe: Mitango, Mbaadhwe, Bulaala, Buyagwe, Masamba

·       Omubala:

233. Abaise Muluuta

·       Omuziro: Ndu

·       Abaigha baibwe: Mulesa – Namulesa, Muluuta – Namuluuta,

·       Namungobero

·       Enkuni: Mubamba / Namulesa

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe: Waidhuuba, Gabula, Balondemu, Akoba, Mwandha, Tiberyogherwa, Nakiranda, Kasoga, Abenakyo, Kaan, Ayazika

·       Omubala: Ng’oita oluganda ng’olusambula! Akaboolana, kava Buluuta?

234. Abaise Mulwaiga

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mulwaiga – Namulwaiga

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

235. Abaise Mulwasira

·       Omuziro: Katundi

·       Abaigha baibwe: Mulwasira, Namulwasira

·       Enkuni: Nanso

·       Ensibuko: Kigulu, Luuka

·       Amaina gaibwe: Wagoina, Nambeedha, Mbeedha

·       Omubala: Kabere aita x2. Waluluka omira omwenge ke tudhada. Bw’oyenda Mbeedha, ogula nte.

236. Abaise Mumbya

·       Omuziro: MMpuuli/Mbuzi

·       Abaigha baibwe: Kitundu – Namumbya

·       Enkuni: Nakugha/Igogero

·       Ensibuko: Busiki, Bukooli

·       Amaina gaibwe: Kadondo, Buyenga

·       Omubala:

237. Abaise Munha

·       Omuziro: Nhange

·       Abaigha baibwe: Kisome – Namuwolya

·       Enkuni: Mawuuta

·       Ensibuko: Bunha

·       Amaina gaibwe: Nabeeta, Kisaadha, Igeme, Kisaame, Katagwa, Mutyabule, Kyamba – Mughanse, Mbakire, Balimwesa.

·       Omubala: Kitalima onaalyanga byani> x3

238. Abaise Munhama/Mugombe

·       Omuziro: Nte

·       Abaigha baibwe: Wanhuma

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

239. Abaise Munhana

·       Omuziro: Kate akasondhoirwa

·       Abaigha baibwe: Munhana – Namunhana

·       Enkuni: Kikalangafu

·       Ensibuko: Budiope, Bugweri

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: 1) Omukazi atafumba nkyo kidholooto

2)Ogya onhweku me wayogera ebika. Ky’ogha omukazi osalangaku. Ghatuuma ekibali abala gage. Aye omukazi Nakabambwe alimu nsena iva.

240. Abaise Munhwa

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

241. Abaise Murere

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

242. Abaise Musaabi/Werya

·       Omuziro: Kiyendhe

·       Abaigha baibwe: Musaabi – Namusaabi

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Budiope, Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

243. Abaise Musaala

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

244. Abaise Museetwe

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

245. Abaise Musembe

·       Omuziro: Nsenene

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

246. Abaise Musobya

·       Omuziro: Nsozi

·       Abaigha baibwe: Musobya – Namusobya

·       Enkuni: Bigingo – Kayogerayogera

·       Ensibuko: Luuka, Bulamogi, Bunholo

·       Amaina gaibwe: Tabuusibwa, Ikanza, Lubaale, Aboneka, Mutyabule, Kalogo, Waibinde, Maloko, Wambiro

·       Omubala:

247. Abaise Musoga

·       Omuziro: Ndhaza

·       Abaigha baibwe: Basoga – Namasoga

·       Enkuni: Kagoma

·       Ensibuko: Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

248. Abaise Musooko

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Musooko – Namusooko

·       Enkuni: Muwangi

·       Ensibuko: Luuka

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

249. Abaise Mpiti

·       Omuziro: Mpiti

·       Abaigha baibwe: Mapiti, Eronda – Kasuswa, Kagaba

·       Enkuni: Isegero/Balimulukiiko

·       Ensibuko: Bugabula, Bugweri

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: N’abala atongana

250. Abaise Musuubo

·       Omuziro: Kanhonhi ka Namusuubo

·       Abaigha baibwe: Mugweri – Kasuubo

·       Enkuni: kalalu/Kisingiri

·       Ensibuko: Bugabula, Bugweri

·       Amaina gaibwe: Bakibinga, Mudusu, Mpindi, Kayanga, Wagobera, Mukungu, Kemba, Bagalyana, Mutekanga.

·       Omubala: 1) Titulya makaya, Kalalu mulalu, omunhie nga mulalu, ogiireyo ki?

2) Namusuubo mudankaanu x3, wamanha nga mudankaanu wagya yo ki?

251. Abaise Mutamba

·       Omuziro: Bulumba bunene / Ndhaza entono

·       Abaigha baibwe: Kagolo – Nakagolo

·       Enkuni: Nsumba

·       Ensibuko: Bunha, Luuka

·       Amaina gaibwe: Zaake, afuna-aduul, Gabira, Nabwonso

·       Omubala:

252. Abaise Mutediba

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

253. Abaise Mutiibwa

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Mutiibwa – Namutiibwa

·       Enkuni: Kantinti – Nakasaale

·       Ensibuko: Bugabula, Bunholo

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Sooka kya mukulu, sooka kya mukulu, kida kidambirwenga, kida kidambirwenga

254. Abaise Mutiriba

·       Omuziro: Akatiko akasalaisandha

·       Abaigha baibwe: Kadibuli, Naisule

·       Enkuni: Bumbudhi

·       Ensibuko: Buvuma

·       Amaina gaibwe: Mukaaya, Kirunda, Nalugumba, Masabe, Kidoido, Kiwomero, Nfuko, Kasindike, Nsaire, Tibewolwa, Kifuko, Mugabi

·       Omubala: Kadibuli x2, Isule, akalagala k’olyangamu osuulanga ghala. Ibudi talya iva x2

255. Abaise Muvu

·       Omuziro: Ndu ntono (kakongoola)

·       Abaigha baibwe: Kayega – Nakayega

·       Enkuni: Gangu (Nanso) Maleka

·       Ensibuko: Ku lusozi Nanso, Buvuma. Bukoto – Butamba

·       Amaina gaibwe: Katono, Bazaanhe, Bamuteeze, Alibonaku, Babweyonera, Babigumira

·       Omubala: 1) Nalusiba igongo, Nalusiba igongo, agonza omughala oti nte, omwana omughala n’ente.

2) Nava Bukoto, naira Bukoto. Kyatanie, kyadibye, tikyatanie, ow’embaaga mbi abaaga lulala.

256. Abaise Muwanga/Isoga/Mubaiti

·       Omuziro: Mpologoma

·       Abaigha baibwe: Muwanga – Namuwanga

·       Enkuni: Namaswa

·       Ensibuko: Bunhole, Budumba

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala: Mwangu, mwangu, mpa ekiyendhe nkughe omukazi. Kiwunha mpumpu n’omugabe

257. Abaise Muwanga

·       Omuziro: Mondo

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

258. Abaise Muwaya

·       Omuziro: Kanhonhi ka Namuwaya – Kasense

·       Abaigha baibwe: Makooma – Namuwaya

·       Enkuni: Lwabandha

·       Ensibuko: Lwamba – Bukooli

·       Amaina gaibwe: Nabwiso, Kakungulu, Bulima, Nambogo, Wagabaza, Mukaire, Mutemo, Muyanga

·       Omubala: Mugomba atera x2 Edha Muganda wo, ente dhisima enkonko nga lwe odaaga.

259. Abaise Muwooya

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Muwooya – Namuwooya

·       Enkuni: Ikaba

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

260. Abaise Muyanga

·       Omuziro: Mpongo/Mpologoma

·       Abaigha baibwe: Muyanga – Namuyanga

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

261. Abaise Muye/Ighemula

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

262. Abaise Muyigi

·       Omuziro: Ngeye

·       Abaigha baibwe: Muyigi – Namuyigi

·       Enkuni:

·       Ensibuko: Busiki, Bulamogi

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

263. Abaise Muyinda

·       Omuziro:

·       Abaigha baibwe:

·       Enkuni:

·       Ensibuko:

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

264. Abaise Muyindi

·       Omuziro: Mpindi

·       Abaigha baibwe: Muyindi – Namuyindi

·       Enkuni: Waitabogwe

·       Ensibuko: Bugabula

·       Amaina gaibwe:

·       Omubala:

265. Abaise Muyingo

·       Omuziro: Mpongo

·       Abaigha baibwe: Muyingo – Namuyingo oba Nakachwa

·       Enkuni: Luudhi/Panholo

History

Early contact with European explorers

Busoga's written history began in 1862. On 28 July Royal Geographical Society explorer John Hanning Speke arrived at Ripon Falls (near Jinja, where the Victoria Nile flows from Lake Victoria and begins its descent to Egypt. Since Speke's route (inland from the East African coast) took him around the southern end of Lake Victoria, he approached Busoga from the west (through Buganda). Having reached his goal (the source of the Nile), he turned northward and followed the river downstream without exploring Busoga. He records, however, being told that Usoga (Swahili for Busoga) was an island (it is bordered on all four sides by water).

Demographics

During the 19th century, one of the main routes along which Europeans travelled from the coast to Buganda passed through southern Busoga. Speke, James Grant, Gerald Portal, Frederick Lugard, J. R. Macdonald and Bishop Tucket noted that Busoga had plentiful food and was densely populated. However, between 1898–99 and 1900–01 the first cases of sleeping sickness were reported.

In 1906, orders were issued to evacuate the region. Despite attempts to clear the area, the epidemic continued until 1910. As a result, most of the densely populated parts of Busoga (with an original population of over 200,000) were depopulated within ten years. Lubas Palace at Bukaleba and the European fruit mission collapsed, and survivors were relocated to other parts of Busoga. Southern Busoga, about one-third of the kingdom's area, was depopulated by 1910. During the 1920s and 1930s, some evacuees who survived the epidemic began to return to their original land. In 1940 a new outbreak appeared in the area, and only in 1956 did resettlement (promoted by the government) begin again.

The result of the epidemic was that southern Busoga, its most densely populated area, was virtually uninhabited. Other areas affected by sleeping sickness, including eastern Bukooli and Busiki, were depopulated as well. Famines also triggered substantial population movements. Parts of northeastern Busoga and the adjacent Bukandi district (across the Mpologoma River) experienced famines in 1898–1900, 1907, 1908, 1917, 1918 and 1944. Populations in these areas shrank; many people were killed by the famines, and survivors moved to other areas for safety.

The effects of these movements were apparent in the growth in population of central and peri-urban Busoga. Many Basoga left Busoga during this period for other districts.

Economics

During the pre-colonial era, people left their traditional lands and state structures disappeared. A number of clans and chiefdoms were decimated by famine and epidemics, and people migrated to Busoga with the traditions and cultures of other lands. A need for security fueled population growth in urban and peri-urban areas of Busoga such as Jinja, Iganga, Kamuli, Kaliro and their surrounding areas

From 1920 to the 1970s, Jinja (Busoga's capital) gained economic importance due to cotton production and the completion of the Uganda Railway and the Owen Falls Dam. The town became an agri-industrial centre with factories, cottage industries and a well-developed infrastructure. People from rural Busoga came to work in the factories and in domestic work. Among the newcomers were Asian families. Services such as piped water, electricity, roads, hospitals and schools were improved to serve the growing population. Farmers were assured of markets in the towns, grew cash and food crops such as cotton, coffee, bananas, potatoes, cassava, fruits and vegetables. The standard of living improved; the kingdom's revenue increased, enabling it to build more infrastructure. Subsistence farming diminished, with the population turning to economic production demanded by the Europeans.

By the time of independence in 1962, Busoga was one of the most prosperous regions in Uganda. Jinja was home to 70 percent of Uganda's industries and the Nalubaale Power Station (Owen Falls Dam), which supplies electricity to Uganda and parts of Kenya and Tanzania. Jinja was also home to the majority of Uganda's Asian population. These Ugandan Asians, brought to Uganda from the Indian sub-continent by the British during the Raj, helped establish Jinja as one of East Africa's largest commercial centres.

Politics

Around the turn of the 16th century, the Baisengobi clan from Bunyoro gained power. Mukama Namutukula of the royal Babiito family of Bunyoro is said to have left Bunyoro during the 16th century as part of the kingdom's expansion policy, travelling east across Lake Kyoga with his wife Nawudo, a few servants, arms and a dog and landing at Iyingo in northern Busoga (in the present-day Kamuli District).

Mukama, who enjoyed hunting, was taken with the land. He engaged in metalworking: blacksmithing and making hoes, iron utensils and spears. Of Mukama's children five boys survived, and when he returned to Bunyoro he gave them land to oversee. His firstborn, Wakoli, received Bukooli; Zibondo received Bulamogi, Ngobi Kigulu, Tabingwa Luuka, and the youngest son, Kitimbo, received Bugabula. These areas later became administrative and cultural centers in Busoga. When Mukama did not return, his sons regarded themselves as the legitimate rulers of their respective areas. They presided over their dominions, employing governing methods and cultural rituals similar to those in Bunyoro. This political and cultural arrangement in Busoga continued until the late 19th century, when the colonialists persuaded its rulers to organize a federation. The federation was governed by a Lukiiko.

Before 1906 although Busoga was called a "kingdom", unlike its western neighbor Buganda it had no central ruler. That year, a king was installed at the behest of the British. Before this, the Basoga were organized in semi-autonomous chiefdoms influenced by Bunyoro and then Buganda. The Bugandan king, the Kabaka, had a centuries-long lineage. In Busoga some of the chiefs were appointed by the Kabaka, and may have been descendants of favored Baganda chiefs who were given authority to rule land in Busoga. Others belonged to landowning families in Busoga who were self-appointed rulers of large areas. The British united the chiefs in the Lukiiko and appointed Semei Kakungulu, a Muganda from Buganda, as its president (and Busoga's first leader). Strife amongst the chiefs and clans continued, with most Basoga retaining an affiliation to their chief, clan or dialect, and the Lukiiko collapsed.

Meanwhile, the colonial rulers were grooming Bugabulan ruler Yosia Nadiope (one of the first Basoga students at Kings College Budo, in 1906) as the first permanent ruler of the Busoga Federation. However, in 1913 Nadiope died of malaria. The following year, Bulamogi ruler Ezekeriel Tenywa Wako completed his studies at Kings College Budo. With British support and his administrative and educational background, Wako was a suitable candidate for the post. In 1919, the chiefs of Busoga resolved in the Lukiiko to elect Wako president of Busoga. Gideon Obodha of Kigulu (another contender for the post) was unfamiliar with the British system, and William Wilberforce Nadiope Kadhumbula of Bugabula was an infant whose regent (Mwami Mutekanga) was ineligible as a mukoopi (a commoner). In 1918-19, the title of Isebantu Kyabazinga was created and Wako took the throne. He received a salary of £550 and was permitted to collect taxes in Butembe county in compensation for his lost role in the chiefdom of Bulamogi. In 1925 Wako became a member of the Uganda Kings Council, consisting of the Kyabazinga of Busoga, the Kabaka of Buganda, the Omukamas of Bunyoro and Toro and the Omugabe of Ankole.

On 11 February 1939 Owekitibwa Ezekerial Tenywa Wako, father of the last Kyabazinga of Busoga Henry Wako Muloki and the Zibondo of Bulamogi, was installed as the first Kyabazinga of Busoga (a title he held until his 1949 retirement). By Wako's retirement, the Lukiiko had expanded to include elected representatives (two from each of Busoga's 55 sub-counties).

When Wako retired the Busoga Lukiiko resolved that the Kyabazinga should be elected from the five lineages of Baise Ngobi (Ababiito), hereditary rulers traditionally believed to have been the five sons of the Omukama of Bunyoro who migrated to Busoga from Bunyoro. This method of election was used for subsequent elections, beginning in 1949 when Owekitibwa Chief William Wilberforce Nadiope Kadhumbula of Bugabula was elected. He served for two terms of three years each, followed by Henry Wako Muloki (who also served two terms). In 1957, the title Inhebantu of Busoga was introduced for the wife of the Kyabazinga (or Isebantu).

When monarchies were abolished in 1966, the Kyabazinga was dethroned. Idi Amin expelled the Asians from Uganda in 1972, and Jinja suffered socially and economically. The government of Yoweri Museveni has tried to encourage them to return. The Asian influence remains, particularly in architecture and street names.

In 1995, the government restored monarchies in Uganda. On 11 February, Henry Wako Muloki was reinstated as Kyabazinga according to Kisogan tradition. Unlike most monarchs, the Kyabazinga has no heir or crown prince but is succeeded by a chief elected by the Lukiiko and the Royal Council.

Past Kyabazingas

Three past Kyabazingas have presided over the federated state of Busoga since 1939: Ezekiel Tenywa Wako, Yosia Nadiope and William Wilberforce Nadiope Kadhumbula. Kadhumbula waged an emizindula (war on theft) and ended a British practice in the fight against smallpox (kawumpuli) where residents were required to publicly supply rat tails for counting to prove that they had killed the rats. His opposition brought him into conflict with the British; he was exiled to Bunyoro, later leading the Basoga into the Second World War.

Kadhumbula played an important role in Uganda's independence struggle; he was also the first vice-president of independent Uganda and chairman of the Uganda People's Congress (UPC). Kadhumbula built infrastructure such as roads, hospitals and government centres, and mobilised the Basoga for agriculture. Balangira High School later became Busoga College.

Political structure

The Busoga Royal Council is composed of the 11 traditional leaders of Busoga: the heads of the five royal families and the six tribal chiefs.

Title Principality / Chiefdom Head
Zibondo Bulamogi Edward Wambuzi
Gabula Bugabula William Nadiope
Ngobi Kigulu Izimba Gologolo
Tabingwa Luuka W. Tabingwa Nabwana
Nkono Bukono C. J. Mutyaba Nkono
Wakooli Bukooli David Muluuya Kawunye
Ntembe Butembe Badru Waguma
Menha Bugweri Kakaire Fred Menya
Kisiki Busiki Yekosofato Kawanguzi
Luba Bunha Juma Munulo
Nanhumba Bunhole John Ntale Nahnumba

The Katukiro (Prime Minister) of Busoga is Joseph Muvawala . The office of the Katukiro in the Kingdom is an important and a vital one. The Katukiro is the head of the kingdom's government, and the spokesperson for the Kyabazinga and the kingdom.

Attractions and historic sites

Kagulu Rock

This was the first settlement area for the Bunyoro Basoga, led by Mukama. Although Kagulu's cultural influence is widespread, its visible landmark is Kagulu Rock. The rock is between two roads which fork at its foot, leading to Gwaya and Iyingo. The rock has a clear view of almost all Busoga, with steps making it easier for visitors to reach the top. Kagulu Rock has been for a long time a major adventure and tourist attraction in Eastern Uganda. Previously, it had caught the curious eyes of the foreign NGO workers in the area, but with the advent of the local initiative to promote the site, Kagulu Rock is now a big attraction to all.

Budhumbula shrine and palace

Two kilometers from Kamuli on the Kamuli-Jinja road, the site includes a shrine and the residence of former Kyabazinga William Wilberforce Kadhumbula Nadiope (who died in 1976). The marble-covered shrine contains the graves of other members of the royal family, including Nadiope's father and mother (Yosia Nadiope and Nasikombi). Other graves in the shrine are those of his son, former Uganda government minister Wilson Nadiope (who died in 1991), and his mother, Yuliya Babirye Nadiope (who died in 2004). The main palace residence is a legacy of the British colonial government, which donated it in 1914.

Source of the Nile

The source of the Nile, the world's second-longest river, at Lake Victoria was discovered by John Speke and is an internationally known attraction.

Bujjagali Falls

This former waterfall was submerged in November 2011 by the Bujagali Dam.

Lake Victoria

Southern Busoga is bordered by Lake Victoria, whose coastline runs from Jinja east to the Kenyan border.

Twegaite

This nonprofit cultural organization is headquartered in Boston. Twegaite's main objective is to revitalize Busoga's economy, health and education.

See also

References

  1. ^ a b c Muyita, Solomon (2008-09-02). "REST IN PEACE: Kyabazinga Wako Muloki dies at 87". The Monitor (Uganda). Archived from the original on February 13, 2009. Retrieved 2008-09-26.

Sources

  • Fallers, Margaret Chave (1960) The Eastern Lacustrine Bantu (Ganda and Soga). Ethnographic survey of Africa: East central Africa, Vol 11. London: International African Institute.
  • Cohen, David William (1970). A survey of interlacustrine chronology. The Journal of African History, 1970, 11, 2, 177-202.
  • Cohen, David William (1986). Towards a reconstructed past : Historical texts from Busoga, Uganda. (Fontes historiae africanae). Oxford: Oxford University Press.
  • Fallers, Lloyd A. (1965) Bantu Bureaucracy - A Century of Political evolution among the Basoga of Uganda. Phoenix Books, The University of Chicago.

Leave a Reply